Nə etməli? FELYETON

Vallah, ta deməkdən də yorulmuşuq, yazmaqdan da.

Nə etməli?
Nə qədər demək, nə qədər yazmaq olar? Axı bu dilin günahı nədir ki, illərdir ki, insanlardan çəkdikcə çəkir?
Nə etməli?
Biri ona rus dili yamayır, biri türk dili, biri ingilis dili...
Nə etməli?
***
O gün qəzet köşklərinin birinin qarşısında dayanmışam. Qəzet alıram. İki gənc qız yaxınlaşdı köşkə. Gördüm ki, birbaşa üstümə gəlirlər, heç növbə, sıra gözləmək fikirləri yoxdur, bir kənara çəkildim. Çəkildim, çünki hiss etdim ki, elə başımın üstündən satıcıya müraciət edəcəklər.
Salamsız, sabahsız, qızlardan biri:
-Sizdə poşete var?
Satıcı:
-Nə?
-Poşete.
-Ay qızım, anlamadım, nə istəyirdiniz?
Bu dəfə görünür qız təbindən çıxdı və hirslə:
-Poşete də, poşete...
Satıcı:
-Göstərə bilərsiniz, vallah, nə istədiyinizi anlamadım.
Bu dəfə isə qız daha çox hirsləndi və satıcıya nə desə yaxşıdır?
-Bilmirsinizsə, burada nə üçün oturmusunuz.
Satıcı:
-Ay qızım, burada nə üçün oturmağımı özüm bilərərm. Sən zəhmət olmasa, bir Azərbaycan dilində danış, görüm, nə deyirsən.
-A, siz bilmirsiniz, poşete nədir?
Satıcı:
-Xeyr, bilmirəm, bilmək də istəmirəm.
Gördüm ki, bunlar dalaşacaqlar, müdaxilə etməli oldum:
-Kağız çanta deyir,əmi.
Satıcı qızışdı, nə qızışdı:
-Ay bala, niyə öz dilimizdə danışmırsınız? Hələ bir üstəlik məni də günahkar çıxarırsınız. Mən nə bilim poşete-moşete nə deməkdir? Az qalırsan ki, məni döyəsən də hələ. Sən haradan öyrənmisən bu poşete sözünü. Həm də ki, elə bir əda ilə tələffüz edirsən ki, heç nə anlamaq olmur. Yox, burada poşete-zad yoxdur.
Qızlar çox narazı şəkildə, necə deyərlər, satıcıya əməlli-başlı yuxarıdan aşağıya baxdılar və köşkdən ayrıldılar. Aralarında danışdıqları bu sözləri eşitdim:
-Köhnəliyin qalığı, bilmir ki, poşete nədir...
Mənim də ki, cin vurub başıma, lakin nə etməli?
İndi gənclərimizin əksəriyyəti belədir ey... Bax bunlarla nə etməli?
***
Hələ bu harasıdır ki... Çıx şəhəri gəz, dolaş. Böyük ticarət mərkəzlərindən, restoran, kafe, şadlıq saraylarından tutmuş kiçik mağaza, marketlərədək tanıtım lövhələrinə nəzər sal, onda bax, otur bu dilin dərdi-sərini ağla. Bir neçə saat dayan küçədə, ətrafı müşahidə et, otur parkda ətrafa qulaq ver. Neçə-neçə belə gənc oğlan, qız görəcəksən, dilimizə qarışdırıb danışdıqları sözləri eşidəcəksən. Onda bu dilin başına gələnləri anlayacaqsan və deyəcəksən: nə etməli?
***
Nə etməli?
Heç nə, oturub əməlli-başlı düşünməli. Düşünməli ki, ay qardaşlar, ay bacılar, gəlin görək Türkiyədə bir nəfər türk köşkə yaxınlaşıb bizim dilimizdə nə isə istəyər? Gəlin görək, rus, ingilis ticarət mərkəzinin, restoran, kafe, market, nə bilim nələrinin üzərinə Azərbaycan dilində bircə kəlmə söz yazar? Və yaxud da küçədə, filanda dilinə bir kəlmə bizim dilimizdən söz qatar?
Nə etməli?
Heç nə, nə edəcəyik? Oturub özümüz özümüzə əməlli-başlı gülməliyik.
***
Hə, daha nə etməli?
Nə etməli, özümüz özümüzə gülərkən bəlkə o qəhqəhələrdən oyanıb özümüzə gələ bilərik. Bunu etməli. Etməli və ayılmalı. Dilimizə qayıdıb, öz dilimizdə danışmalı. Bircə kəlməsini də o dilə, bu dilə satmamalı. Çünki ana dili satılmağa layiq deyil. O, gözümüzdür, gözümüzü qoruduğumuz kimi onu da qorumalıyıq.
Nə etməli?
Deyilənləri eşidib, riayət etməli. Daha heç nə..

Mətanət Məmmədova