Ana dilimizin böyük hamisi Ulu Öndər Heydər Əliyev ŞƏRH

Fevralın 21-i bütün dünyada Beynəlxalq Ana Dili Günü kimi qeyd olunur. 1999-cu ilin noyabrında Banqladeş səfirinin təşəbbüsü ilə UNESCO tərəfindən fevralın 21-i Beynəlxalq Ana Dili Günü elan edilib.

Dil hər bir millətin maddi və mənəvi irsini qoruyan və inkişaf etdirən ən mühüm və ən güclü vasitədir. Hər bir insan öz ana dilini yaxşı bilməli və onu qorumalıdır. Ana dili insanın mənəvi aləminin zənginləşməsində, dünyagörüşünün genişlənməsində, mükəmməl təhsil almasında, öz soydaşları ilə ünsiyyət qurmasında mühüm rol oynayır. Ana dili millətin özünəməxsusluğunu qorumaqla yanaşı, tərcümə vasitəsilə başqa xalqların mədəni irsi ilə tanış olmağa, onlarla ünsiyyət qurmağa imkan yaradır.

Ölkəmizdə ana dilinin hərtərəfli inkişafı, beynəlxalq münasibətlər sisteminə yol tapması ulu öndər Heydər Əliyevin dilimizin qorunmasına yönələn düşünülmüş siyasətinin nəticəsidir.

Ulu öndər Heydər Əliyev, Azərbaycan xalqının müasir tarixində böyük bir şəxsiyyət olaraq, həm siyasət sahəsində, həm də mədəniyyət və dil sahəsində əvəzsiz izlər buraxmışdır. Onun ömrü və fəaliyyəti yalnız dövlətçilik uğurları ilə deyil, həm də Azərbaycan dilinin və mədəniyyətinin inkişafına verdiyi töhfələrlə də yadda qalır. Bu töhfələr, xüsusilə, dilin dövlət siyasətinin mərkəzində durması, milli kimliyin qorunması və təbliği ilə bağlı fəaliyyətləri ilə əlaqəlidir.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin dövlət başçısı olaraq ilk böyük addımlarından biri, Azərbaycan dilinin dövlət dili olaraq təsdiqlənməsidir. 1995-ci ildə qəbul edilən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, Azərbaycan dilini dövlət dili kimi müəyyən etdi. Bu qərar, xalqın milli kimliyinin və mədəniyyətinin qorunmasının əsas amilini təşkil etdi. Heydər Əliyev bu qərarı ilə göstərdi ki, dil, yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də bir millətin tarixini, mədəniyyətini və gələcəyini qorumağın təməl daşıdır.

Ümummilli lider Heydər Əliyev həm də ana dilinin qorunması və inkişafı ilə bağlı bir çox islahatlar həyata keçirmişdir. O, Azərbaycan dilinin yalnız rəsmi istifadə sahələrində deyil, həm də təhsil, mədəniyyət, ədəbiyyat və media sahələrində geniş şəkildə istifadə edilməsinə böyük önəm vermişdir. Bu məqsədlə, dilin tələblərinə uyğun olaraq, təhsil sistemində Azərbaycan dilinin öyrənilməsinə xüsusi diqqət ayrılmışdır. 1999-cu ildə Azərbaycan dilinin ortografiyasına dəyişikliklər edilməsi barədə qərar verilmişdir. Bu dəyişikliklərlə dilin yazılı şəkildə daha sadə və düzgün istifadə edilməsi məqsəd qoyulmuşdur.

Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin inkişafına yalnız dövlət səviyyəsində deyil, həm də beynəlxalq aləmdə təbliğinə böyük əhəmiyyət vermişdir. O, öz dövründə Azərbaycan dilinin dünyada daha geniş şəkildə tanınması üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir. Bununla yanaşı, o, Azərbaycanın müstəqil bir dövlət olaraq dilini və mədəniyyətini beynəlxalq arenada müdafiə etmişdir. Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə, Azərbaycanın dilinin qorunmasına və təbliğinə dair beynəlxalq konfranslar və simpoziumlar təşkil olunmuşdur.

Ümummilli lider Heydər Əliyev hər zaman vurğulamışdır ki, dil bir xalqın milli kimliyinin ən vacib elementidir. O, Azərbaycan xalqının öz dilini qorumağı və inkişaf etdirməyi milli borc saymışdır. Azərbaycan dilinin inkişafı, xalqın milli azadlıq və müstəqillik mübarizəsinin bir hissəsi olaraq qəbul edilib. Heydər Əliyevin dil siyasəti, yalnız onun zamanında deyil, gələcək nəsillər üçün də əhəmiyyətli bir irs olaraq qalır.

Ümummilli lider Heydər Əliyev dövründə Azərbaycan dilinin tədrisi sahəsində ciddi islahatlar həyata keçirilmişdir. Məktəblərdə və ali təhsil müəssisələrində dilin tədrisi və bu sahədə keyfiyyətin artırılması məqsədilə müvafiq proqramlar hazırlanmışdır. Heydər Əliyev, xüsusilə gənc nəsil üçün dilin daha yaxşı öyrənilməsini, onun təbliğ olunmasını vacib hesab edirdi. Həmçinin, o, Azərbaycan dilinin dünya ədəbiyyatı ilə əlaqəsinin inkişaf etdirilməsini də önəmli hesab edirdi. Bu, həm də milli mədəniyyətin təbliği üçün mühüm addım idi.

Ümummilli lider Heydər Əliyev beynəlxalq tədbirlərdə Azərbaycan dilinin yerini qorumağa və dünya dövlətlərinə dilin təbliğini təmin etməyə xüsusi diqqət yetirmişdir. O, Azərbaycan dilinin BMT, UNESCO kimi beynəlxalq təşkilatlarda daha geniş tanıdılması üçün səylər göstərmiş, bu təşkilatlarda Azərbaycan dilində çıxışlar etmişdir. Həmçinin, xarici ölkələrdəki Azərbaycan diasporası ilə əlaqələrin gücləndirilməsi və onların Azərbaycan dilinə bağlılığının artırılması üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirmişdir.

Ulu öndər Heydər Əliyev həm də dilin inkişafına müsbət təsir göstərən iqtisadi və mədəni şəraitin yaradılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. O, ölkə daxilində dil siyasətinin yalnız dövlət səviyyəsində deyil, həm də iqtisadiyyatda, mədəniyyətdə və gündəlik həyatdakı tətbiqinin vaciblitəsir edən bir neçə iqtisadi və mədəni təşəbbüslər həyata keçirilmişdir. Bu təşəbbüslər, dilin yalnız dövlətin və cəmiyyətin müxtəlif sahələrində deyil, həm də həyatın hər bir sahəsində istifadə edilməsinin təşviq edilməsi məqsədini güdürdü.

Ümummilli lider Heydər Əliyev, Azərbaycan dilinin inkişafını yalnız təhsil və dövlət idarəçiliyində deyil, həm də mədəniyyətin digər sahələrində, o cümlədən kino və teatrda da nəzərə almışdır. O, Azərbaycan dilinin bu sahələrdə daha çox istifadə edilməsini və yerli yaradıcılığın təşviq edilməsini ön planda tutmuşdur. Bu istiqamətdə verilən dəstək və həyata keçirilən layihələr, dilin zənginliyini və gözəlliyini daha geniş kütlələrə tanıtmağa imkan yaratmışdır. Heydər Əliyev dövründə dövlət, Azərbaycan dilinin kinoda və teatrda, həm də musiqi və ədəbiyyatda geniş istifadə olunmasını təşviq etmişdir.

Ulu öndər Heydər Əliyev həmçinin Azərbaycan dilinin müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq inkişaf etdirilməsi və rəqəmsal aləmdə daha geniş şəkildə istifadə edilməsi üçün addımlar atmışdır. O dövrdə dövlət və hökumət təşkilatlarının veb-saytlarının Azərbaycan dilində olması, həmçinin digər texnologiyaların tətbiqində bu dilin istifadə olunması təşviq edilirdi. İnternet və texnologiya sahələrində Azərbaycan dilinin mövqeyini gücləndirmək, onun inkişafı üçün mühüm rol oynamışdır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan dilinə verdiyi töhfələr, təkcə onun dövrü ilə məhdudlaşmır, həm də gələcək nəsillərə yönəlmiş bir mirasdır. Dil siyasətinin vacibliyini başa düşən və onu həyatın hər sahəsinə inteqrasiya edən Heydər Əliyev, Azərbaycan dilinin inkişafı üçün ciddi addımlar atmış, onun həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq aləmdə təbliğini təmin etmişdir. Bugünkü gündə Azərbaycan dilinin qorunması, inkişafı və təbliği sahəsində Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi islahatlar və başladığı proseslər, hələ də müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq davam etdirilməkdədir. Onun irsi, yalnız Azərbaycan dilini deyil, bütövlükdə Azərbaycan mədəniyyətini və milli kimliyini təmsil edir. Bu irs, gələcək nəsillərə bir miras olaraq qalır və Heydər Əliyevin dil sahəsindəki fəaliyyəti, hər zaman Azərbaycan xalqı üçün nümunə olacaqdır.

Bu töhfələr, Azərbaycan dilinin inkişafı və təbliği üçün vacib mərhələlərdən birini təşkil edir və bu günə qədər həmin irsdən faydalanmaqda davam edirik.

2002-ci il sentyabrın 30-da “Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında” Qanunun qəbul edilməsi Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi işlədilməsi, onun tətbiqi, qorunması və inkişaf etdirilməsi, dünya azərbaycanlılarının Azərbaycan dili ilə bağlı milli mədəni özünümüdafiə ehtiyaclarının ödənilməsi istiqamətində daha bir addım olmuşdur. Bu sənəd ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqımıza və onun dilinə tükənməz məhəbbətinin, qayğısının parlaq nümunələrindən biridir. Hazırda bu ənənələri Prezident İlham Əliyev uğurla davam etdirməkdədir. Dövlətimizin başçısının “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” 2004-cü il 12 yanvar tarixli Sərəncamı və bu istiqamətdə görülən digər işlər dilimizin inkişafına böyük qayğının təzahürüdür.

Elnarə Mustafayeva

YAP Yasamal rayon təşkilatının sədr müavini