Avropalı ekspert: “Avropaya Bakı ilə İrəvan arasında sülh lazım deyil” - RƏY

Şou səfəri - Avropa Şurasının baş katibi Alen Bersetin Ermənistana səfərindən belə təəssürat yaranır. Belə ki, baş katib Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh sazişinin tezliklə imzalanmasına Avropa Şurasının dəstəyini bir daha təsdiqləyib, həmçinin bu ölkədə institutların gücləndirilməsinə töhfə verən və Ermənistan mediasının yazdığı kimi, “insan hüquqlarının qorunmasına və qaçqın axınına cavab verən ev sahibi icmaların davamlılığına” yönəlmiş hazırkı demokratik islahatlara yardımı müzakirə edib.

Görünür, yuxarıda deyilənlərin hamısı sadəcə olaraq mənasız ifadələr toplusudur, xüsusən də “qaçqın axınına cavab verən icmaların davamlılığı” haqqında – Ermənistanda bununla bağlı heç bir problem mütləq yoxdur və olmayıb. Avropa Şurasının baş katibi həqiqətən Azərbaycanla sülh müqaviləsinin tezliklə bağlanmasında Ermənistana necə kömək edə bilər? Bəs Avropa rəsmilərinin belə səfərləri İrəvanın özünə niyə lazımdır? Xarici ekspertlər bu suallarla bağlı əməkdaşı “Caliber” analitik mərkəzinə fikirlərini bildirib. Ekspertlərin rəylərini oxucularımıza təqdim edirik.

Avstriyalı politoloq Rudolf Valeyev hesab edir ki, İrəvan Aİ-nin fəal təşviqi ilə öz dağıdıcı kursu ilə fəlakətə doğru gedir.

"İrəvan indi nə edir və nə bəyan edir? Bunlar sülh müqaviləsi və baş nazir Paşinyanın erməni kilsəsi ilə mübarizəsi ilə bağlı boş bəyanatlardır. Deklarativ bəyanatlarla yanaşı, sülh müqaviləsi ilə bağlı real iş aparılmır. İrəvanın Bakı ilə etimad konsensusu yaratmaq cəhdləri haradadır?

Eyni zamanda, Paşinyan bu məsələyə “erməni” baxışı ilə bağlı dəfələrlə müxtəlif ziddiyyətli bəyanatlar verib - bəzən konstitusiyada ərazi iddiaları məsələsini Ermənistan üçün problem hesab edir, bəzən də yox. Eyni məcrada Avropa Şurası baş katibinin İrəvana səfəri: yüksək vəzifəli şəxslərlə bir sıra rəsmi görüşlər, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin tezliklə bağlanmasının zəruriliyi barədə təmtəraqlı ifadələr, lakin məsələnin mahiyyətinə varmaq istəyi olmadan.

Bəs bu, Ermənistanda indiki demokratik islahatları dəstəkləməkdə Avropa Şurasının hansı işidir, kimə lazımdır, indi ən vacibi tərəflər arasında regionda sabitliyə zəmin yaradacaq sülh müqaviləsi bağlamaqdır.

Əgər Avropa Şurası Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olmasından bu qədər narahatdırsa, niyə İrəvanla dialoqda Ermənistan konstitusiyasının dəyişdirilməsi ilə bağlı çağırışlar yoxdur? Belə çıxır ki, səfərin mahiyyəti ümumiyyətlə regionda sülhün bərqərar olması üçün konstruktiv yanaşmaların tapılmasından ibarət deyil, yalnız onların zahiri görünüşüdür. İrəvanın dəfələrlə Ermənistanın “hər şeyə razı olduğu” sülh müqaviləsi imzalamaq çağırışları əsl diplomatik işdən daha çox absurd teatrını xatırladır. Bakı bu cür bəyanatları artan qıcıqla qarşılayır.

Bundan əlavə, yeni silahların əldə edilməsi fonunda İrəvanın “sülh təşəbbüsləri” həqiqətən də qəribə görünür, lakin Avropa İttifaqı bundan xüsusi narahat deyil. Paşinyan Bakının bu məsələ ilə bağlı narahatlığını aradan qaldırmağa çalışmayaraq, xalqa nə sülhə, nə də müharibəyə zəmanət verə bilmədiyi üçün özünün hakimiyyətdə qalmasını riskə atır və bu da onun əhali arasında etimadını aşağı salır, regionda gərginliyi saxlayır. Aydındır ki, o, bu məsələdə konkret addımlar barədə qərar verə bilməz.

Avropa Şurası və Aİ-nin digər siyasi institutları kimi strukturlar açıq şəkildə bu qeyri-müəyyən vəziyyətdən razıdırlar. Onlara regionda sülh lazım deyil, onlar danışıqlarçı kimi çıxış edə və Cənubi Qafqaza nüfuzlarını həyata keçirə biləcəkləri uzunmüddətli silahlı münaqişə lazımdır”, - R.Valeyev bildirib.

Qırğız politoloqu, siyasi elmlər namizədi Umar Mutəliyev qeyd edib ki, İrəvanın yüksək rütbəli avropalı məmurun bu səfərində yalnız bir marağı var- Ermənistanda demokratik islahatlar üçün Qərbin ayırdığı vəsait.

"İlkin büdcəsi 19 milyon avro olan Ermənistan üçün 2023-2026-cı illər üçün Fəaliyyət Planı maliyyə böhranı yaşayan rəsmi İrəvan üçün xoş təkandır. Bu pullar naminə Paşinyan müxtəlif hiylələrə və piruetlərə hazırdır - hətta Aİ-ni heyrətlənəcəyi və bəyənəcəyi bir şey elan etməyə.

Qalan hər şey sadəcə İrəvanın havadakı qalalarıdır. Avropa o qədər inkar edilib ki, sülh yolu ilə nizamlanmanın açarında təsirli təşəbbüslər irəli sürə bilmir. Və İrəvan Aİ ilə “qardaşlaşma” prosesinə nə qədər dərinləşsə, danışıqlar prosesində bir o qədər pis şeylər gedəcək”, - deyə U.Mütəliyev bildirib.

Tərcümə - Elçin Bayramlı