Azərbaycan və Özbəkistan münasibətlərinin yeni dövrü - ŞƏRH

2025-ci ilin 2 iyul tarixi Azərbaycan–Özbəkistan münasibətlərində növbəti dönüş nöqtəsi kimi yadda qalacaq. Prezident Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana dövlət səfəri yalnız rəsmi protokol çərçivəsində deyil, həm də qardaşlıq və strateji baxış kontekstində keçdi. Prezident İlham Əliyevin mətbuata verdiyi bəyanat bu münasibətlərin dərinliyini və real nəticələrə əsaslandığını bir daha təsdiqlədi.Xüsusilə diqqətəlayiq məqam ondan ibarətdir ki, Azərbaycan və Özbəkistan artıq iki ildir rəsmi müttəfiqlərdir və bu status təkcə kağız üzərində deyil, konkret fəaliyyət və beynəlxalq arenada birgə mövqe ilə özünü göstərir. Daşkənddə imzalanmış Müttəfiqlik Müqaviləsi bu əməkdaşlığın ən yüksək hüquqi bazasını təşkil edir.Azərbaycan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevi futbol üzrə Özbəkistan milli komandasının dünya çempionatının final mərhələsinə çıxması münasibətilə təbrik etməklə yanaşı, bu uğurun təsadüfi deyil, sistemli idman və gənclər siyasətinin nəticəsi olduğunu vurğuladı. Bu, ölkənin hərtərəfli inkişaf strategiyasının bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.Görüş zamanı iqtisadi və investisiya sahəsində əldə olunan irəliləyişlər də xüsusi yer tutdu. Birgə yaradılmış İnvestisiya Fondu artıq real layihələrlə təmin olunub, 10-dan çox layihə investisiya qərarının qəbulu mərhələsindədir. 500 milyon dollarlıq nizamnamə kapitalına malik Fond qarşılıqlı iqtisadi əlaqələrin yeni mərhələyə keçməsinin təməlini qoyur. Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, bu məbləğ yalnız başlanğıcdır və planlar bu rəqəmi bir neçə dəfə üstələyəcək. Energetika, turizm, kənd təsərrüfatı və tikinti sahələrində konkret layihələr üzrə razılaşmalar əldə olunub və qarşılıqlı sərmayələr artıq reallaşma mərhələsindədir. Özbəkistana sərmayə yatırımı Azərbaycanın iqtisadi prioritetlərindən biri kimi qeyd olunur. Bu, ilk növbədə, iki xalq arasında mövcud olan sarsılmaz dostluğun və qarşılıqlı etimadın nəticəsidir. Digər tərəfdən isə, Özbəkistanda həyata keçirilən düşünülmüş islahatlar, sabit və cəlbedici investisiya mühiti bu marağı daha da artırır.Bu səfər bir daha sübut etdi ki, Azərbaycan–Özbəkistan münasibətləri yalnız siyasi bəyannamələrlə məhdudlaşmır. Bu, ortaq dəyərlərə, iqtisadi rasionalizmə və regional sabitliyə əsaslanan strateji modeldir. İki ölkənin liderləri arasında olan şəxsi etimad və qarşılıqlı anlayış bu münasibətlərin uzunmüddətli və davamlı olacağının əsas zəmanətidir. Bu münasibətlər sadəcə regional çərçivədə məhdudlaşmır. Azərbaycan və Özbəkistan artıq beynəlxalq müstəvidə də bir-birini fəal şəkildə dəstəkləyir. Beynəlxalq təşkilatlarda ortaq mövqelər sərgilənir. Bu, yalnız diplomatik jest deyil, strateji əməkdaşlığın ifadəsidir. Hazırda Azərbaycan–Özbəkistan əlaqələri qarşılıqlı inam, pragmatik yanaşma və ortaq strateji baxışa əsaslanır. Mədəni-humanitar sahədə də əlaqələr getdikcə genişlənir. Elmi, təhsil və incəsənət mübadilələri iki xalqı bir-birinə daha da yaxınlaşdırır.Tələbə və akademik mübadiləsi, ortaq elmi layihələr bu sahədəki inkişafın bariz nümunəsidir. Gənclərin və yaradıcı şəxslərin qarşılıqlı ziyarətləri xalqlar arasında anlaşmanı gücləndirir. Bu da ümumi mənəvi-siyasi platformanın daha da dərinləşməsinə təkan verir. Ticarət əlaqələrinin artması ilə yanaşı, nəqliyyat və logistika sahəsində də yeni imkanlar yaranır. Zəngəzur dəhlizi və Transxəzər nəqliyyat marşrutu bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Özbəkistanın bu marşrutlarda maraqlı tərəf olması regional inteqrasiyanın dərinləşməsinə yol açır.Azərbaycan və Özbəkistan arasında kənd təsərrüfatı sahəsində də əməkdaşlıq güclənməkdədir. Müasir texnologiyaların tətbiqi, suvarma sistemlərinin təkmilləşdirilməsi və toxumçuluq istiqamətində birgə layihələr perspektivlidir. Bu əməkdaşlıq ərzaq təhlükəsizliyinə töhfə verir.Energetika sahəsində isə, bərpa olunan enerji mənbələri və neft-qaz sahəsində birgə təşəbbüslər nəzərdə tutulur. “Yaşıl enerji” konsepsiyası çərçivəsində Özbəkistan şirkətləri Azərbaycanın Qarabağ və Şərqi Zəngəzur bölgəsində həyata keçirilən layihələrə maraq göstərir.Azərbaycan şirkətləri də Özbəkistanda enerji, sənaye və tikinti sektorlarına maraqlı investorlardır. Bu qarşılıqlı yanaşma yeni sinerji yaradır. Dövlət başçılarının siyasi iradəsi bu sinerjini real nəticələrə çevirir. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bu səfər münasibətlərin inkişafında yeni mərhələdir. Azərbaycan bu münasibətlərə böyük önəm verir. Bu önəm tarixdən, dəyərlərdən və ortaq strateji maraqlardan qaynaqlanır.İki ölkə arasında olan hərbi-texniki əməkdaşlıq da genişlənməkdədir. Müdafiə sənayesi sahəsində təcrübə və texnologiya mübadiləsi planlaşdırılır. Regional təhlükəsizlik və sabitlik baxımından bu əməkdaşlıq mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan və Özbəkistan, Türk Dövlətləri Təşkilatında da bir-birini dəstəkləyən öncül dövlətlərdir. Bu platformada iqtisadi, mədəni və təhlükəsizlik məsələlərində ümumi vizyon formalaşıb. TDT-nin gələcək inkişafında bu iki ölkənin rolu həlledici olacaq. Müxtəlif formatlarda keçirilən biznes forumlar, sərgilər və investisiya sammitləri əməkdaşlığın dərinliyini əyani şəkildə göstərir. Bu tədbirlərdə iştirak edən sahibkarlar real müqavilələr imzalayırlar. Dövlətlər bu prosesləri asanlaşdırmaq üçün əlverişli hüquqi bazalar yaradır. Siyasi dialoq, iqtisadi əməkdaşlıq, mədəni yaxınlıq və birgə maraqlar Azərbaycan–Özbəkistan münasibətlərinin əsas sütunlarıdır. Bu sütunlar üzərində inşa olunan müttəfiqlik modeli uğurlu və gələcəyə hesablanmış strateji ittifaqdır. Hazırda bu münasibətlər sadəcə iki ölkə üçün deyil, bütövlükdə türk dünyası və Avrasiya məkanı üçün örnək təşkil edir. Qardaşlıqdan strateji tərəfdaşlığa gedən yol qarşılıqlı anlayış və qarşılıqlı maraqlara əsaslanır. Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək, bu münasibətlər yalnız başlanğıcdır. Gələcək illərdə bu əməkdaşlıq daha da genişlənəcək. Azərbaycan–Özbəkistan modeli regional sabitliyin və tərəqqinin real nümunəsi olacaq.

Fərid Mustafayev

YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini