İstəyirəm ki, bütün dünya İrəvan haqqında həqiqətləri bilsin

Bu yaxınlarda "İrəvan: tarixi faktlar və şəxsiyyətlər" əsəri işıq üzü görüb. Kitab Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi ilə nəşr olunub. SİA-nın məlumatına görə, AZƏRTAC-ın müxbiri əsərin müəllifi, filologiya elmləri doktoru, professor, "Kainat" Milli-Mənəvi Dəyərlərin Təbliğinə Dəstək İctimai Birliyinin təsisçisi, Qərbi Azərbaycan İcması Qadınlar Şurasının üzvü, İrəvan Şəhər İcmasının sədri Fəridə Səfiyeva ilə söhbət edib.

- Fəridə xanım, bu mövzuya nə məqsədlə müraciət etdiniz?

- Ona görə ki, İrəvan mənim taleyimin şəhəri, anamın, əcdadlarımın vətənidir. Uşaqlıqdan İrəvan haqqında, əcdadlarımın çəkdiyi ağrı-acılar haqqında çox eşitmişəm. Babam İrəvanda məsul vəzifədə çalışırdı. Amma ermənilər elə şərait yaratdılar ki, ona böhtan atıldı və onu Sibirə sürgün etdilər. Babam və ulu babalarımın dəfn olunduğu İrəvandakı əcdadlarımın bütün həyat hekayələri ağrı-acılarla doludur. Müharibədən əvvəl onlar çox xoşbəxt yaşayırdılar. Onların yaşadıqları yerlər azərbaycanlıların idi. Küçələrin adları Azərbaycan dilində yazılmışdı. Anam və dayılarım Azərbaycan məktəbində oxuyublar. Bizim ailədə İrəvanla bağlı söhbətlər həmişə olub. Mən də uşaq vaxtı bu şəhərə qiyabi olaraq vurulmuşdum. Məni İrəvan icmasına sədr təyin edəndə düşündüm ki, bu, taleyimdir. Buna görə də kitab yazmaq imkanı yaranan kimi ilk fikrim o oldu ki, İrəvan haqqında, o hadisələr, o gözəl yerlər, tarix, bu şəhərdə yaşamış, yaratmış və xoşbəxt olmuş insanlar haqqında kitab yazmalıyam. Onlar öz şəhərlərini sonsuz dərəcədə sevirdilər!

- Kitab üzərində iş necə getdi?

- Mən arxiv materiallarını araşdırmağa başladım. Alimlərimiz tərəfindən İrəvan haqqında yazılmış çoxlu kitablar var, bu mövzuda xeyli araşdırmalar aparılıb. Mən belə düşündüm: elə bir kitab yazmaq lazımdır ki, yalnız azərbaycanlıların diqqətini cəlb etməsin. Qısa, maraqlı və təkcə Azərbaycan dilində deyil, həm də ingilis dilində nəşr olunsun. İstəyirdim ki, bizim həqiqətimizi, ağrımızı başqa ölkələrdəki insanlar da hiss etsinlər.

- Oxucuya ilk növbədə hansı əsas fikri çatdırmaq istəyirdiniz?

- İrəvanın ən qədim Azərbaycan şəhəri olması fikrini. Onda gözəl olan hər şey: tikililər, məscidlər, özlüyündə azərbaycanlılara məxsusluğundan danışan memarlıq binaları – onlar hamısı dağıdılıb... Mən bütün dünyaya göstərmək istəyirdim ki, vandalizmə məruz qalan belə bir gözəl şəhər olub və azərbaycanlıların izlərini itirmək üçün bu şəhərdə hər şey məhv edilib. Nəhayət, dünya bizim dərdimizdən, əzablarımızdan xəbər tutsun. İstəyirəm ki, dünyada insanlar İrəvan haqqında həqiqətləri bilsinlər.

- Kitabın dörd təqdimatı Azərbaycanda keçirilib, əsərin xaricdə təqdimatı planlaşdırılırmı?

- Bəli, dörd təqdimat keçirilib. Mənə çox dəstək oldular və kitabı qiymətləndirdilər. Təqdimatlarda iştirak edən və çıxış edən hər kəsə çox minnətdaram. Əlbəttə ki, kitab ingilis dilində yazılıbsa və həqiqətlərimizi dünyada tanıtmaq üçün nəzərdə tutulubsa, yeni ildə kitabın xaricdə yayılmasını planlaşdırıram. Ümid edirəm ki, Azərbaycanın müxtəlif ölkələrdəki səfirlikləri də bu fikrə qoşulacaq və biz ingilisdilli oxuculara öz həqiqətlərimizi çatdıracağıq.

- Siz "Kainat" İctimai Birliyinin təsisçisi, İrəvan Şəhər İcmasının sədrisiniz. Bu təşkilatlar və onların fəaliyyəti haqqında bir qədər danışardınız.

- "Kainat" İctimai Birliyini ona görə yaratdım ki, Azərbaycanın nailiyyətlərini, onun tarixini və mədəniyyətini təbliğ etmək üçün çox iş görmək istəyirdim. Sonra İrəvan Şəhər İcmasının sədri təyin olundum. Bütün güc və biliyimi bu xeyirxah işə yönəltməyə çalışıram. Mən alim və eyni zamanda ictimai xadiməm. Bütün imkanlarımla Azərbaycan naminə xidmət edəcəyəm.

- Bu istiqamətdə işi davam etdirmək - İrəvan mövzusunu işıqlandırmaq barədə planlarınız varmı?

- Əlbəttə! Bu, İrəvan haqqında hələ ilk kitabdır. Bu qədim Azərbaycan şəhəri haqqında çox yazmaq olar. Çox böyük araşdırmalara ehtiyac var, çoxlu arxiv materiallarını tədqiq etmək lazımdır. Biz Qərbi azərbaycanlıların problemindən danışırıq, lakin təəssüf ki, bizi eşitmək istəmirlər... Amma biz haqlı olduğumuzu elə səviyyədə sübut etməliyik ki, bizi eşitməmək mümkün olmasın. İndi bütün Azərbaycan xalqı Qərbi Azərbaycan İcmasına böyük dəstək verən Prezidentimizin ətrafında birləşib. Biz inanırıq ki, Qərbi Azərbaycana mütləq qayıdacağıq. Mən də doğma İrəvana qayıdacağam. Biz doğulduğumuz, kökümüzün olduğu, əcdadlarımızın dəfn olunduğu yerdə dinc yaşamaq istəyirik. Bu bizim haqqımızdır. Biz mütləq öz şəhərlərimizə qayıdacağıq. İnanıram ki, dünya səsimizi eşidəcək.