Paşinyan kilsəyə qarşı - ANALİTİK

Ermənistandakı seçki prosesləri
Ermənistan müxalifəti bəyan edib ki, Nikol Paşinyan hökuməti Azərbaycanla “təslim olmaq haqqında saziş” imzalamağa çalışır. Eyni zamanda, baş nazirin opponentləri onun uğur qazana bilməyəcəyinə əmindirlər. Əvəzində növbəti parlament seçkilərindən sonra Paşinyanın komandasının üzvlərinin Bakıya köçəcəyi iddia edilir. Bu arada, Ermənistan rəhbərinin partiyası hələ də ölkədə ən populyardır və müxalifət təşkilatlarının dəstəyi statistik səhvi bir qədər üstələyir. Yeni tənqid dalğasına səbəb Nikol Paşinyanın və Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyanın açıqlamaları olub. Belə ki, Baş nazir Respublika Günü münasibətilə həmvətənlərinə müraciət edərək bildirib ki, ermənilərə onsuz da malik olduqları və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınan torpaqdan başqa vətən lazım deyil. "2020-ci ildən biz ağır sınaqlardan keçərək, suverenliyimizi inkişaf etdirmək, dövlətçiliyimizi reallaşdırmaq və onu davamlı etmək üçün tarixi imkan əldə etmişik. Bu gün biz həmişəkindən daha çox dövlətik, bu gün hər zamankından daha suverenik, bu gün biz həmişəkindən daha müstəqilik", - Paşinyan vurğulayıb.Eyni zamanda o, İrəvanın Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamağa yaxın olduğunu, Türkiyə ilə əlaqələr qurduğunu, Rusiya, Çin, İran, Aİ və ABŞ ilə strateji tərəfdaşlıq əlaqələri inkişaf etdirdiyini xatırladıb. "Sülh və təhlükəsizlik Ermənistan Respublikasının uzunmüddətli yoldaşlarına çevriləcək. Müharibə olmayacaq - sülh olacaq", - Paşinyan yekunlaşdırıb.Öz növbəsində Simonyan bildirib ki, Azərbaycanla sülh müqaviləsi ermənilərə Bakıda yaşamağa və azərbaycanlılarla ticarət etməyə imkan verəcək. Amma bunun üçün revanşist hisslərdən əl çəkməlidirlər. “Dünyanızda yaşamağı dayandırın - Ermənistanın tarix dərsliklərində, guya bütün başqaları əhəmiyyətsiz millətlərdi, çünki biz ermənilər duduq olanda, ərik yetişdirəndə başqa millətlər ağaclarda yaşayırdı, bu yanaşmadan əl çəkin, Ermənistanı və onun gələcəyini məhv etməyin... Sülh müqaviləsi imzalananda ermənilər Bakıda yaşaya biləcəklər. İndi də eyni məntiqlə?”, - deyə parlamentin sədri bildirib.Buna cavab olaraq Ermənistanın keçmiş prezidentləri Serj Sarkisyan və Robert Köçəryanın ətrafında toplaşan müxalifətin həmin hissəsi hökuməti növbəti milli xəyanətdə ittiham etməyə başlayıb. Məsələn, “Ermənistan” blokunun deputatı İşxan Saqatelyan deyib ki, Simonyan bütün ermənilərdən deyil, şəxsən özü haqqında danışır. “Hakimiyyət dəyişikliyindən sonra Simonyanın yaşaya biləcəyi yeganə yer Bakıdır”, - deyə siyasətçi bildirib.Bu arada rəy sorğuları göstərir ki, Paşinyan və onun Mülki Müqaviləsi (MM) partiyası ölkədə ən populyar siyasi qüvvə olaraq qalır. Belə ki, Qafqaz Araşdırmaları Resurs Mərkəzi iddia edir ki, 2019-cu ildə seçicilərin 35%-nin, 2021-ci ildə 22%-nin, 2024-cü ildə isə 15%-nin qeyd-şərtsiz dəstəyini qazanıb. Beləliklə, beş il ərzində partiyanın reytinqi təxminən iki dəfə aşağı düşüb, lakin baş verən hadisələri nəzərə alsaq, bunu yenə də yaxşı nəticə hesab etmək olar. Müqayisə üçün deyək ki, müxalifət daha pis işləyir. 2021-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsində məğlubiyyətdən sonra Robert Köçəryanın “Ermənistan” bloku seçicilərin 8 faizinin dəstəyini qazanıb. Ancaq 2024-cü ildə yalnız 4% ona etibar edib. Üçüncü yerdə oliqarx Qaqik Tsarukyanın "Çiçəklənən Ermənistan" partiyası qərarlaşıb və hər il təxminən 4% ona etibar edir. Digər siyasi qüvvələr ən yaxşı halda respondentlərin 2-3%-i ilə məşhurdur. Sosioloqların hesablamalarına görə, 2024-cü ildə Ermənistan sakinlərinin 55%-i indiki siyasi qüvvələrin heç birini dəstəkləmir. 2019 və 2021-ci illərdə bu rəqəm müvafiq olaraq 42% və 43% olub.MDB İnstitutunun Ermənistan bölməsinin rəhbəri Aleksandr Markarov bildirib ki, Mülki Müqavilə obyektiv olaraq parlamentdə çoxluğa malik olan və icra hakimiyyətini həyata keçirən ölkənin əsas siyasi qüvvəsidir. Müxalifət də öz növbəsində neqativ gündəmə köklənib, amma birləşə bilmir. "Paşinyan opponentlərinin 2026-cı ildə keçiriləcək parlament seçkilərində iştirak kampaniyasına başlamaq üçün çox az vaxtı qalıb. Eyni zamanda, Dövlət Duması, əlbəttə ki, 15%-lik dəstəklə kifayətlənməyəcək, lakin onun başlanğıc mövqeləri bir qədər yaxşıdır. Proqnoz vermək üçün hələ tezdir, lakin gələn il hakim partiyanın hətta muxalifət partiyası ilə həmkarlıq etmək şansı da var. Müxalifət Gümrünün uğurunu təkrarlamağa ümid edir, burada ayrı-ayrılıqda müxtəlif partiyalar Dövlət Dumasından daha az səs toplayıb, lakin onlar birlikdə çoxluq təşkil edə bilmişlər”, - deyə Markarov bildirib.Ekspertin fikrincə, bir çox seçicilər müxalifətin liderlərinə görə səs verməkdən imtina edir, onların Paşinyandan da çox şikayətləri var. Eyni zamanda cəmiyyətdə “üçüncü qüvvəyə” tələbat var ki, bu da hələ reallaşmayıb. 2024-cü ildə arxiyepiskop Baqrat bu rolu iddia etdi, lakin onun qaldırdığı etiraz dalğası heç bir nəticə vermədi və bu gün onun hərəkatını dirçəltmək mümkün deyil. “Hakim partiyanın reytinqinin aşağı düşməsi bütün dünyada, o cümlədən Avropada rejimlərin keçdiyi təbii prosesdir. Amma Ermənistanda vəziyyət təhlükəsizlik problemləri ilə daha da gərginləşir. Eyni zamanda, qeyd etmək lazımdır ki, hakim partiya 2018-ci ildə görünməmiş populyarlıqdan istifadə edə bilməyib. Bütün etimad krediti öz partiyasına deyil, parlamentə səsvermədə sadiq olan deputatların seçilməsinə sərf olunub. mahiyyət etibarı ilə Ermənistan öz adi konfiqurasiyasına qayıdır: bir tərəfdən zəif legitim hökumət, digər tərəfdən isə eyni dərəcədə zəif və əlavə olaraq birləşməyən müxalifət”, - Qafqaz İnstitutunun rəhbəri Aleksandr İskəndəryan bildirib.
Paşinyan qitənin yox, öz dərdini çəksin
Rusiya lideri Vladimir Putin Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanı 50 illik yubileyi münasibətilə təbrik edib. Rusiya lideri həmkarına möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik və dövlət işində uğurlar arzulayıb, həmçinin Avrasiya məkanında sabitlik, təhlükəsizlik və firavanlıq naminə dövlətlərarası münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsinin tərəfdarı olduğunu bildirib. Lakin hələlik Paşinyan daha çox qitənin problemləri ilə deyil, erməni kilsəsinin taleyi ilə maraqlanır. Ermənistan hökumətinin başçısı yubiley ərəfəsində Erməni Apostol Kilsəsini kilsələrinə qeyri-adekvat münasibətinə görə tənqid etmək qərarına gəlib. Eyni zamanda, keşişləri yalançılıqda ittiham edib, çünki onlar ateist olduqları halda müqəddəsdən danışırlar.Eçmiədzin kanserinin rəhbəri, arxiyepiskop Arşak Xaçatryan cavab olaraq bildirib ki, Paşinyan təhsildən məhrum olmaqla yanaşı, ictimai düzgün ünsiyyət və məsələləri dərindən dərk etməkdə daxili böhran nümayiş etdirir. Eyni zamanda, Xaçatryan xatırladıb ki, 2019-cu ildən bəri Erməni Apostol Kilsəsi dəfələrlə respublikanın hakimiyyət orqanlarından dini abidələrin qorunmasına köməklik göstərməyi xahiş edib, lakin hələ də cavab yoxdur. "Ola bilsin ki, Qarabağda məhv olmaq təhlükəsi altında olan ziyarətgahların qorunub saxlanması ilə bağlı həyati vacib məsələlər də dövlət başçısının diqqətində olacaq", - arxiyepiskop yekunlaşdırıb.Paşinyanın reaksiyası özünü çox gözlətməyib. O, sosial şəbəkədə keşişi kobud şəkildə söyüb. Bundan əlavə, o, özünə sual verib: subaylıq andını pozan keşişlə nə etməli? “İndi etik cəhətdən daha dürüst olan nədir: könüllü istefa vermək, yoxsa ruhi iztirablara yol vermək – araşdırma aparılacaqmı, həqiqət üzə çıxacaqmı? Paşinyan qeyd edib. Bütün bunlar o qədər gözlənilməz və vulqar idi ki, bir çoxları baş nazirin hesabının pis niyyətlilər tərəfindən sındırıldığına qərar veriblər. Bununla belə, Paşinyana həyat yoldaşı Anna Akopyan dəstək verib və o, baş nazirin səmimiliyinə dair bütün şübhələri aradan qaldırıb.Erməni mediası Paşinyanın kilsəyə qarşı hücuma keçməsini və bununla da öz həmvətənlərinə ölkənin inkişafına mane olan istənilən elita təmsilçisinə qarşı barışmaz mübarizəyə hazır olduğunu nümayiş etdirməsini təklif edib. Xüsusilə, o, "İt" kimi tanınan blogger Vartan Qukasyanın ritorikasını köçürüb. Bundan əvvəl o, 2023-cü ildə İrəvan Ağsaqqallar Şurasına keçirilən seçkilərdə 10,51 faiz səs toplayan “Xalqın səsi” partiyasını yaradıb. Eyni zamanda, ictimai-siyasi müzakirəni aşağı səviyyədə saxlamaq Paşinyana sərfəli ola bilər, çünki bu, onun hakimiyyəti ilə bağlı ən çətin suallardan yan keçməyə imkan verir.Rusiya-Ermənistan Universitetinin dosenti Anton Evstratov bildirib ki, Paşinyanın kilsəyə təzyiqi həm də onun 2018-ci ilin məxməri inqilabından sonra mövqeyini qoruyub saxlayan Ermənistanın hakim elitasının sonuncu nümayəndəsini vəzifəsindən uzaqlaşdırmaq istəyi ilə bağlı ola bilər. "Hökumətlə kilsə arasındakı qarşıdurmanın açıq şəkildə iyrənc təzahürlərindən mücərrəd etsək, deməli, katolikos Qaregin inqilabdan əvvəlki Ermənistanın bu günlərdə özünü rahat hiss edən sonuncu nümayəndəsidir. Eyni zamanda, kilsə müxalifət üçün rejimə müqavimət simvollarından biridir. Katolikosun seçilməsi başa düşüləndir, lakin bu, milli ənənələrə ziddir, buna görə də, bir neçə əsr ərzində, o, ümumiyyətlə, mövcud deyildi, “Kilsə, əksinə, bir sıra baxımdan dövləti əvəz edən erməni xalqı idi”.

V.VƏLİYEV