Rus ekspertlər: Ermənistan bölgədə təklənməmək üçün regional əməkdaşlığa məcburdur - ŞƏRHLƏR

İrəvan tədricən təcridçilik siyasətindən və hər tərəfdən düşmənlərlə əhatə olunmaq fikrindən uzaqlaşmağa başlayır. Paşinyanın Ərdoğanla görüşə hazır olması ilə bağlı ekspertlər bu fikirdədir.

Son aylarda Türkiyə və Ermənistandan əlaqələr qurmağa hazır olduqları barədə səslənən siqnallar artıq konkret nəticələrə doğru irəliləyir. Bu yaxınlarda Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvilinin Türkiyə başçısına Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyandan görüş təklifi çatdırdığını söylədi. Ərdoğan İrəvanın qarşılıqlı addımlar atacağı təqdirdə buna hazır olduğunu bildirdi.“Paşinyan, bir tərəfdən, Naxçıvan dəhlizini təmin etmək niyyətində olmadığını, bir tərəfdən isə mənimlə görüşmək istədiyini bəyan edir. Tayyib Ərdoğanla görüşmək istəyirsə, müəyyən addımlar atmalıdır. Türkiyə danışıqlara açıqdır, amma görüş üçün həmsöhbət müsbət yanaşma nümayiş etdirməlidir ”, - Ərdoğan Paşinyanın təklifinə münasibət bildirib.Türkiyə Prezidenti Paşinyanın səmimiyyətinə səmimiyyətlə cavab verəcəyini qeyd etdi."Diplomatiyaya başlamaq üçün bir şey almalı və qarşılığında bir şey verməlisən. Ümid edirəm ki, burada mənfi deyil, müsbət yanaşmalar üstünlük təşkil edəcək. Ümid edirəm ki, nəqliyyat dəhlizlərinin açılması ilə Azərbaycan ilə Ermənistan arasındakı problemlər aradan qaldırılacaq ”,- Türkiyə prezidenti bildirib.Ermənistan hökuməti başçısının mətbuat katibi Mane Gevorqyan cavab olaraq bildirib ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan inanır ki, rəsmi səviyyədə tərəflər arasında uğurlu təmaslar qurulsa, İrəvan və Ankara arasında ən yüksək səviyyədə danışıqlar başlaya bilər."Baş nazir, son parlamentin iclasında Türkiyə ilə danışıqlara başlamaq fikrindən bəhs etdi və yüksək səviyyəli təmaslardan əvvəl işçi müzakirələr aparılmalı olduğunu söylədi”- Gevorqyan deyib.O qeyd edib ki, indiyə qədər Ankara ilə İrəvan arasında rəsmi təmaslar olmayıb, baxmayaraq ki, Ermənistan hökuməti buna hazırdır.Xatırladaq ki, Paşinyanın məktubunu Ərdoğana verməsindən bir neçə ay əvvəl həm Türkiyə prezidentinin, həm də Ermənistan baş nazirinin münasibətləri yaxşılaşdırmağa hazır olduqları barədə bəyanatları verilmişdi. Türkiyə lideri Qarabağ münaqişəsinin həllindən sonra Ermənistanın tarixi bir şansa sahib olduğunu və bundan istifadə etməyi təklif etdiyini, o cümlədən Azərbaycan, Türkiyə, Rusiya, İran, Gürcüstan və Ermənistanın bölgədə nəqliyyat və iqtisadi əlaqələrin qurulması üzrə əlaqə layihəsi olan "altılıq platforması"nın həyata keçirilməsində qarşılıqlı iştiraka hazır olduğunu göstərdiyini bildirmişdi.Politoloqlar Nikol Paşinyanın bu addımının nədən mahiyyətini "Moskva-Bakı" portalına şərhlərində açıqlayıblar. Ekspertlərin mövqelərini oxucularımıza təqdim edirik.

Dmitri Solonnikov - Müasir Dövlət İnkişafı İnstitutunun direktoru:

"Fikrimcə, Nikol Paşinyanın Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşə razılığı Ermənistan rəhbərliyinin hər tərəfdən yalnız düşmənlərlə əhatələndiyi təcridçilik və ideologiya siyasətindən ardıcıl şəkildə geri çəkilməsidir. Ermənistan keçən ilin payızında müharibəni uduzduqdan sonra, Allaha şükür ki, “Böyük Ermənistan”ın genişlənməyə davam edəcəyi fikri öldü. Ermənistanın yeni bir həyat qurması, bir növ yeni ideologiyaya ehtiyacı olduğu aydın oldu. Göründüyü kimi, əməkdaşlıq, nəqliyyat dəhlizlərinin qurulması, öz infrastrukturumuzun inkişafı üçün investisiyaların alınması- bunun qarantı qonşularla münasibətlərin qurulmasıdır. Ona görə də, bu istiqamətdə addımların atılacağına inanıram. Tədricən Ermənistandakı revanşist çılğınlıq aradan qalxır. Bu, zaman alır, bəlkə də bir ildən çoxdur. İndi Ermənistan üçün iqtisadi məsələlərin həlli üstünlük təşkil edəcək, Paşinyanın yeni layihələrin icrası nəticəsində əhalinin həyatında ən azı bir qədər yaxşılaşma nümayiş etdirməsi faydalı olacaq. Əgər uğur qazansa, bu bir üstünlük olacaq. İnkişaf etmək üçün Ermənistanın coğrafi mövqeyindən istifadə etməsi və qonşuları ilə - Azərbaycan, Türkiyə və İranla qarşılıqlı əlaqədə olması lazımdır. Və bunun üçün yeni vəziyyətlərin, yeni imkanların inkişafını verəcək yeni bir səhifə lazımdır.Əlbəttə ki, Paşinyan qisasçılardan qorxur və buna görə də yavaş-yavaş və nisbətən ehtiyatla Azərbaycanla sülhə doğru gedir. İndi aktiv olmağa və yüksək səslə bəyanatlar verməyə başlasaydı ki, yalnız Azərbaycanla sülhün tərəfdarıyıq, müəyyən müqavimət qazanardı, buna görə də bunu etmir.Ərdoğan, gördüyümüz kimi, Zəngəzur dəhlizi boyunca Ermənistan üçün ön şərt qoyur. Bəli, aydındır ki, Ermənistan Moskva və Bakı ilə üçtərəfli sazişi yerinə yetirməlidir, amma burada ilkin şərtlər məsələsində kimsəni qorxutmamaq üçün çox diqqətli olmaq lazımdır. Hələlik söhbət yalnız Ermənistanla Türkiyə arasında ilkin təmaslardan gedir.Qarabağ nizamlanması, Ermənistan-Türkiyə yolu üzərində işləmək- bütün bunlar eyni zamanda həll olunan tək bir düyündür. Və aydındır ki, Ərdoğan və Əliyev bu sahələrdə bütün məsələlərdə daim məsləhətləşmələr aparırlar.Bu yaxınlarda Rusiya Ermənistanla Türkiyə arasında münasibətləri yaxşılaşdırmağa kömək etmək üçün hazır olduğunu bildirdi. Amma gördüyümüz kimi təmaslar Gürcüstanın vasitəçiliyindən başlayır. Moskva niyə fəallıq göstərmir? Düşünürəm ki, hazırda Azərbaycan və Ermənistanla üçbucaq üzərində çalışmaqla məşğuldur, buna diqqət yetirir, çünki Rusiyanın Qarabağ nizamlanmasını sona çatdırması vacibdir. Konkret olaraq, indi Moskva Qarabağ nizamlanmasına, sərhəd münasibətləri məsələsinə - Azərbaycanla Ermənistan arasındakı sərhədin delimitasiyası və demarkasiyasına yönəlib. Bunlar əsas məsələlərdir. Bu olmadan heç nə olmayacaq. Bu, Türkiyə-Ermənistan münasibətlərindən daha vacib bir prosesdir. Ancaq eyni zamanda bu məsələni də gözdən qaçırmamalıdır, buna görə də düşünürəm ki, burada da proseslərə təsir etməyə çalışacaq. Moskva üçtərəfli sazişin gündəliyində duran məsələləri ardıcıl olaraq həll edəcək. Təbii ki, Moskva Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi bağlaya bilsə, xal toplayacaq. Və bundan sonra Ermənistanla Türkiyə arasındakı münasibətlərə təsir göstərməyə cəhd edə bilər”

Vitali Arkov- PolitRUS portalının rəhbəri:

“Ermənistanın gedəcək yeri yoxdur, dünya ictimaiyyətinə sivil bir nümayəndə olaraq qayıtmaq istəyirsə, təkcə Azərbaycanla deyil, Türkiyə ilə də münasibət qurmalıdır. Burada münasibətlərin qurulmasına və Ermənistana olan maraq anlaşılır, Türkiyənin də marağı başa düşüləndir. Üstəlik, Türkiyədə böyük bir erməni diasporu yaşayır. Bütün bu illərdə Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı blokada nisbətən şərti idi. Erməni dükanlarına getsəniz, türk mallarını görə bilərsiniz. Erməni pasportlu bir çox erməni türk kurortlarında istirahət edir.Aydındır ki, əvvəlcə Türkiyə-Ermənistan münasibətlərində bir neçə çətin məsələ var. Bu, "erməni soyqırımı" məsələsidir. Ermənistanın Ağrıdağ və ya Ararat dağına iddiaları ilə əlaqədar daha bir problem var.Daha əvvəl İrəvan Moskva vasitəsilə hərəkət etməyə və Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan arasında üçtərəfli sazişlər çərçivəsində nəqliyyat dəhlizi boyunca daha böyük üstünlük əldə etmək üçün sazişlərin yumşalmasına nail olmağa çalışdı. İrəvan Moskvanın Bakıya təzyiqinə nail olmağa çalışdı, amma bacarmadı. Və indi Ermənistan Moskva və Bakının təzyiqi fonunda Türkiyə ilə razılığa gəlməyə çalışacaq. İrəvan Moskva vasitəsilə Ankara ilə münasibətləri yaxşılaşdırmağa çalışa bilər. Amma İrəvan buna Gürcüstan vasitəsilə nail olmağa çalışdı.Eyni zamanda, hesab edirəm ki, Ermənistan sövdələşmə cəhdlərini davam etdirəcək, bir yerdə şantaj cəhdləri, bir yerdə- bazarlıq. Məsələn, Ermənistan 2-ci Qarabağ müharibəsindən çox əvvəl əraziləri Azərbaycana qaytarmalı idi. Ancaq alver etməyə başladı. İndi Ermənistanın nəqliyyat dəhlizi boyunca bazarlıq etmək cəhdlərini görürük. Amma Türkiyə də Ermənistana bu dəhlizi həyata keçirmək üçün bir şərt qoyur”.

sia.az