Leonid Kalaşnikov: Danışıqlar prosesində Bakı tamamilə ədalətlidir - MÜSAHİBƏ

Dumanın komitə sədri: Avropa İttifaqının monitorinq missiyası Ermənistan-Azərbaycan sərhədində yalnız qıcıqlandırıcı rol oynayır

Rusiya Dövlət Dumasının MDB İşləri, Avrasiya İnteqrasiyası və Həmvətənlərlə Əlaqələr Komitəsinin sədri Leonid Kalaşnikov Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması ətrafında gedən proseslərlə bağlı “Moskva-Baku” portalına müsahibəsində maraqlı məqamlara toxunub. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Leonid İvanoviç, son həftələr Fransa prezidenti Makronun Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması ilə bağlı qalmaqallı açıqlamaları diqqət mərkəzində olub. Üstəlik, həm rəsmi Bakı, həm də tamamilə başa düşüləndir k, rəsmi Moskva onlara son dərəcə mənfi reaksiya verdi...

- Qoşulmama Hərəkatının Koordinasiya Şurasının nazirlər səviyyəsində keçirilən iclasında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun ədəbsiz davranışına, eləcə də Fransanın müstəmləkə keçmişinə görə cavab verməli olması haqda səsləndirdiyi bəyanatlar göstərir ki, Bakı tamamilə ədalətlidir. Fransa bu gün də müstəmləkəçilik siyasətini davam etdirməyə çalışır. Təbii ki, bu heç bir çərçivəyə sığmır. İndi Qərbin məqsədi Cənubi Qafqaza soxulmaqdır.

Qərb bu və ya digər regionda öz maraqlarını qlobal üstünlüyünə can atmaq prizmasından həyata keçirir. Ona görə də Cənubi Qafqaza dırmaşır, Rusiyaya, Çinə təzyiq göstərməyə çalışır.

Onun üçün son məqsəd Azərbaycan və Ermənistan xalqlarının taleyi deyil, münaqişənin yekun şəkildə əlverişli şəkildə həlli deyil. Bu gün Qərbin Zaqafqaziyada gördüyü hər şey, bu regiondakı bütün siyasətini Rusiya ilə münaqişənin “görünüşü” ilə nəzərdən keçirir - Rusiya Federasiyasını regional proseslərdən necə çıxarmaq və ya onu “itələmək”, digər hallarda Ermənistan-Azərbaycan prosesinə konkret Qərb ölkəsində- məsələn, Fransada və ya Amerikada müəyyən təsir gücünə malik olan diasporaların gözü ilə baxmaqdır. Və Makron tərəfindən vaxtaşırı səslənən bu kimi qalmaqallı bəyanatlarla, o öz elektoratının müəyyən təbəqələrini sevindirməyə çalışır.

Bildiyiniz kimi, Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması məsələsində mənim mövqeyim həmişə birmənalı olub: Fransa və ABŞ hələ ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri olduqları müddətdə Parisin “səyləri” sayəsində razılaşma mümkün olmayıb və Vaşinqton heç vaxt münaqişənin real həllində və Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşmasında maraqlı olmayıb. Qarabağ münaqişəsi onilliklər ərzində həll olunmadı, çünki bu, Amerika və Fransaya sərfəli idi. Onlar Rusiya ilə Qərb arasında gərginliyin artmasını bəhanə edərək, onlarla heç bir əlaqəsi olmayan, minlərlə kilometr aralıda yerləşən regionların işlərinə qarışmaq üçün bəhanə kimi istifadə edərək, öz geosiyasi maraqlarını təbliğ ediblər və təbliğ etməkdə davam edirlər. Onlar üçün münaqişə tərəfləri, aralarındakı bəzi ziddiyyətlər alver predmetidir.

Ona görə də mən Qərbin vasitəçiliyi ilə Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasına inanmıram. Biz bu yaxınlarda ABŞ dövlət katibinin iştirakı ilə Bakı ilə İrəvan arasında Amerika platformasında aparılan danışıqları, Fransanın ara-sıra iştirakı ilə aparılan danışıqları görürük. Qərb “danışıqçılarının” öz vasitəçiliyini qanuniləşdirməyə çalışması başa düşüləndir. Amma bu vasitəçilikdə daim geosiyasətə qarışmağa çalışırlar.

Rusiya indi əsasən Ukraynadakı xüsusi hərbi əməliyyatla məşğuldur. Və bütün qüvvələrin bu işə yönəldilməsi Moskvanı Cənubi Qafqazdakı vəziyyətdən bir qədər yayındırır. Buna baxmayaraq, Rusiya prezidentinin iştirakı ilə mütəmadi olaraq ikitərəfli və üçtərəfli formatda təmaslar, müzakirələr, işçi qrupların görüşləri həyata keçirilir. Mənim dərin əminliyim ondan ibarətdir ki, yalnız Rusiya-Azərbaycan-Ermənistan üçlüyündə Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasında istənilən səmərəli nəticə əldə edilə bilər. Qərb “tərəfdaşlarının” vasitəçiliyi hamısı oyundur. Əliyev bu “oyuncaqlara” boyun əyməyin mümkün olmadığını görür və bunu Makronun misalında olduğu kimi açıq şəkildə göstərir, nümayiş etdirir. O, görür ki, Parisin proseslərə təsir etmək cəhdləri müsbət heç nə gətirmir.

- ABŞ və Aİ prosesə fəal girişməklə bir neçə raundda üç gün mərhələli danışıqlar apardıqlarını göstərməyə çalışdıqları halda Moskva prosesi necə sürətləndirə bilər? İyulun 21-də Avropa Şurası rəhbərinin vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Brüsseldə görüşü planlaşdırılır. Payız üçün beştərəfli formatda daha bir görüş planlaşdırılıb- Azərbaycan, Ermənistan liderləri, Almaniya kansleri, Avropa Şurasının rəhbəri, Fransa prezidenti. Yəni Qərb hər şeyi əvvəlcədən hesablayıb...

- Eyni şəkildə Qərb Ukraynadakı vəziyyəti Normandiya formatı (Almaniya, Rusiya, Fransa, Ukrayna) və Minsk razılaşmaları çərçivəsində “həll etdi”. Qərb tərəfi etiraf etdi ki, sonda onların tərəfindən məqsəd razılaşmaları yerinə yetirmək deyil, zamanla oynamaq olub. Və onlar Ukraynada belə oyun oynadılar. Bunu Merkel və Makron da təsdiqləyib. Ona görə də onların Ermənistan-Azərbaycan prosesinə təmiz ruh və vicdanla daxil olmasına inanmıram.

Azərbaycanla Ermənistan arasında vəziyyət “ərazidə” vaxtaşırı hərbi relsdə “hərəkət edir”. Biz görürük ki, Avropa İttifaqının monitorinq missiyası adlanan qurum Ermənistan-Azərbaycan sərhədində vəziyyətə necə “nəzarət edir” və sonda yalnız qıcıqlandırıcı rol oynayır.

- Mayın 25-də Kremldə Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşü oldu. Bundan sonra Rusiya baş nazirinin müavini Overçuk bildirib ki, tərəflər nəqliyyat və iqtisadi əlaqələrin açılmasına və dəmir yolunun tikintisinə doğru irəliləyirlər. Təəssüf ki, hələlik nəticəsini görmürük. Yeri gəlmişkən, dəmir yolunun keçməli olduğu yerlər o vaxtdan bəri vaxtaşırı atəşə tutulur ...

- Nizamlanmada nəticələrin əldə olunmasına münaqişənin bu və ya digər tərəfində ABŞ, Fransa, Aİ-nin Transqafqazdakı fəaliyyəti ilə bağlı yaranan illüziyalar, onların kömək edə biləcəyi illüziyaları mane olur. Bu və ya digər tərəfin prosesində hansısa maraqlara kömək etmək olar. Belə illüziyaların mürəkkəb nəticələri küçələrə, parlamentlərə sıçrayır... Ona görə də illüziyalar səngiyir. Eyni zamanda, o da aydındır ki, məsələn, Ermənistan 2020-ci il noyabrın 9-da üçtərəfli bəyanatın imzalanmasından sonra Ermənistan-Azərbaycan vəziyyətində yaranmış status-kvonu rəsmən tanımağa razılıq versə, o zaman ona üstünlüklər veriləcək. Ermənistan, obyektiv olaraq, nəqliyyat və iqtisadi əlaqələri blokdan çıxarmağa, bütün qonşuları – o cümlədən, Azərbaycan və Türkiyə ilə əlaqələr qurmağa daha çox ehtiyac duyur. Mənə elə gəlir ki, Ermənistan və Azərbaycan tədricən bu yolla getməlidir.

Bəli, dəmir yolu ilə bağlı sənədin imzalanması Kremldəki üçtərəfli görüşdən sonra baş tutmadı. Amma bu, təəssüf ki, mürəkkəb prosesdir. Və tamamlanmalıdır. Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin üçtərəfli bəyanatının hər bir bəndi onun həllini tələb edir. Bu məqamların həyata keçirilməsi yolunda, gördüyümüz kimi, xeyli sayda problemlər var. Onlar həll olunmaz görünürlər. Amma siyasi iradə ilə hər şey mümkündür. Amerika və Qərbin “vasitəçiliyinin” dərinləşməsi gələcəkdə daha bir eskalasiyaya gətirib çıxaracaq. Ancaq münaqişəni həll etmək üçün bu ən doğru yol deyil.

- Həm Azərbaycan, həm də Ermənistan qeyd etməkdə davam edir ki, danışıqlar prosesində ən çətin mövzu Qarabağın erməni icmasının yaşadığı hissəsidir.

- Doğrudan da, bu məsələ mürəkkəbdir. Əminəm ki, Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan vəziyyətdən çıxış yolu tapacaqlar. Dərhal deyil, amma edəcəklər.

Təhlil edilərsə, istənilən regional münaqişə ilə bağlı Qərbin siyasətində paralellər görmək olar.

Onun arxasında çox da xoş olmayan tərəfdaş dayananda, ilk növbədə öz geosiyasi maraqlarını (bölgə ölkələrinin maraqlarını deyil) düşünəndə bu və ya digər məsələni həll etmək çox çətindir.

Biz nizamlanma prosesində irəli getməli və çıxış yollarını axtarmalıyıq. Minlərlə kilometr uzaqda olan və öz maraqlarını düşünənlərin iştirakı ilə deyil. Qonşular arasında münaqişələrin həlli vacibdir.

Tərcümə - Elçin Bayramlı