Andrey Bıstritski: Tramp ABŞ-ın Cənubi Qafqazda ehtiraslarının intensivliyini azalda bilər - MÜSAHİBƏ

“Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubunun İnkişaf və Dəstək Fondunun İdarə Heyətinin sədri Andrey Bıstritski “Moskva-Baku” portalına müsahibəsində Cənubi Qafqazdakı mövcud vəziyyət və ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın regionla bağlı siyasəti haqda fikirlərini bildirib. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

-Andrey Georgiyeviç, Donald Trampın dövründə ABŞ-ın siyasəti nöqteyi-nəzərindən Cənubi Qafqazı nə gözləyir?

-Donald Tramp bir tərəfdən rasional siyasətçidir, digər tərəfdən o, amerikalıların uğuru və xoşbəxtliyi ideyasına əsaslanan müəyyən prioritetlər sistemini rəhbər tutur. Amerika xalqı, Amerika iqtisadiyyatının uğuru, Amerika biznesinin uğuru. Bu, həm də Amerika siyasətinə xas olan demokratiya ideyasını təbliğ etmək üçün Birləşmiş Ştatların “böyük missiyasının” bir hissəsidir. Bu fikrə əsaslanaraq ABŞ-ın elitaları insanları “pis” və “yaxşı”ya bölürlər.

Fikrimcə, Trampın ABŞ-da hakimiyyətə gəlməsi ilə ABŞ-ın Cənubi Qafqaza diqqəti qalacaq, lakin o, şübhəsiz ki, regionun ayrı-ayrı ölkələrinə qarşı daha neytral və daha az qərəzli olacaq.

Eyni zamanda, mən bu vəziyyətdə bir “nöqsan”ı da göstərərdim ki, Donald Tramp əsəbi bir insandır və məsələləri tez və ona göründüyü kimi, süpürgəçi hərəkətlərin köməyi ilə düzgün həll etməyə meyllidir.

Tamamilə mümkündür ki, ilkin mərhələdə Trampın Transqafqaz siyasəti ətalətlə davam edəcək. Bayden administrasiyası dövründə geosiyasi proseslər və Rusiya ilə Qərb arasında böyük münaqişə səbəbindən ABŞ-ın diqqəti həm də Rusiya ilə qonşu olan və Rusiya Federasiyasına qarşı istifadə edilə bilən region kimi Transqafqazda idi.

Düşünürəm ki, Tramp Ermənistana qarşı Baydendən daha təmkinli olacaq. Baxmayaraq ki, indi çox tənbəl olan hər kəs ona meyl edir. Tramp parlaq siyasi karyera qurmuş ağıllı adamdır. Heç kimi itələmir, hamı ilə danışır. Ona görə də, böyük ehtimalla, o, Cənubi Qafqazdakı problemlərə daha balanslı yanaşacaq. Və daha uzaqdan.

Eyni zamanda, hazırkı Avropa elitası militokratiyaya sadiqdir, Avropa Komissiyasının rəhbəri Fon der Lyaen və bir sıra digər Avropa liderləri çox ideolojidir; Və bu ideologiyalaşmada özlərini çıxılmaz vəziyyətə saldılar. Onlar hamı üçün bütün bu “demokratik” dəyərləri ortaya atdılar. Və özləri də bunun nə olduğunu bilmirlər.

Ermənistana gəlincə, Paşinyan qulaq asmağa, manevr etməyə məcbur olan adam tipidir. İndi o, avropalılara və ABŞ-a tabe olduğunu açıq şəkildə nümayiş etdirir, buna heç bir şübhə yoxdur. Amma eyni zamanda o, ekssentrik siyasətçidir. Ayaqları altından yer qaçır. Və onun birbaşa Qərbin tam nəzarətində olduğunu söyləmək olmaz. Mən şişirtməzdim.

Paşinyan Qərbə tabe olan siyasətçi kimi eyni zamanda Qərb ölkələrinə rəhbərlik edənləri manipulyasiya etmək üçün çeviklik və hiyləgərliyə malikdir. Müqayisə üçün: Paşinyanın KTMT-dəki həmkarlarına iddiaları- o, onlarla manipulyasiya etmək istəyirdi, amma alınmır. Amma qərbliləri manipulyasiya etmək olar. Onlara guya Ermənistana etdikləri ilə bağlı hər cür dəhşətləri danışır. Bu, ideoloji cəhətdən zəngin deyil, amma enerjili təbliğatdır. Ona görə də Paşinyanı xalis kukla hesab etmək olmaz. Bu qəribəlikləri olan bir kukladır.

-Tramp Ukraynada müsbət addımlar atarsa, başqa bölgələrdə və regionlarda “zəncirvari reaksiya” gözləmək lazımdırmı?

-Şübhəsiz. Hələlik mən buna ümid edirəm. İndi Trampın birinci prezidentliyində olduğu kimi, Yaxın Şərq mövzusu onu Cənubi Qafqazdan daha çox maraqlandıra bilər. O, demokratlar kimi İsraili tərk etməyəcək. Qalan rayonlar, hesab edirəm ki, heç vecinə də olmayacaq.

Məsələn, indi Suriyada baş verənləri Amerika layihəsi adlandırmaq müəyyən dərəcədə şişirtmə olardı. Tramp hər kəsi öz vəziyyətinə buraxa bilər. Onun tezislərindən biri: maliyyə nəyə lazımdır, ABŞ-a faydası yoxdursa, əlavə pulları boş yerə xərcləmək nəyə lazımdır?!

- Tramp hakimiyyətə gələndən sonra Ermənistanın belə bir sualı olmayacaq: KTMT-dən çıxmaq lazımdırmı?

-Paşinyan, hətta Trampın dövründə də eyni vaxtda iki kresloda oturub bütün məsələləri ifrat dərəcədə aşmaqda davam edəcək, hamını manipulyasiya etməyə və hər zaman özünə və Ermənistana dəyər verməyə, dünyanın diqqətini kasıb Ermənistana yönəltməyə, özünü düzəltməyə çalışacaq. Və nümayiş etdirəcək: "Bax, bu insanlar məni sizdən çox sevirlər", "və indi sizə bunu göstərəcəyəm." Bu, çox sərfəli mövqedir.

-Azərbaycan Prezidenti Tramp haqqında kifayət qədər müsbət danışdı... Həm də ümumilikdə ABŞ-ın Azərbaycana qarşı siyasəti və xüsusən Bayden administrasiyasının siyasəti haqqında isə çox sərt...

-Konkret bir ölkənin lideri diplomatiya qanunlarına görə, başqa dövlətin lideri haqqında mümkün qədər müsbət danışır. Və bir lider yenicə hakimiyyətə gələn liderə müsbət səciyyə verəndə bu, iki ölkə münasibətlərində bir növ qarşılıqlı anlaşmaya çevrilir.

Biz başa düşürük ki, Azərbaycanın ABŞ-ı tənqid etməsi üçün əsaslar var. Və amerikalıların reaksiyasına görə, onlar da başa düşürlər ki, bu səbəblər mövcuddur.

Ancaq ümumilikdə vəziyyətdə dəhşətli bir şey yoxdur. Bunlar siyasət üçün adi şeylərdir. Bu vəziyyətdə, sadəcə nisbət və üslub hissi olmalıdır və sonra müxtəlif növ razılaşmalara nail olmaq mümkün olacaq.

Tərcümə - Elçin Bayramlı