Putini Azərbaycana gətirən səbəb - RAKURS

Rusiya mətbuatı Moskva ilə Bakı arasında münasibətləri “çox praqmatik” adlandırıb
Rusiya prezidenti Vladimir Putin ilin əvvəlindən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə üçüncü təkbətək görüşü keçirmək üçün Azərbaycana dövlət səfərinə gəlib. Üstəlik, Rusiya lideri sonuncu dəfə 2018-ci ilin sentyabrında Bakıda olub. O vaxtdan bəri Cənubi Qafqazda çox şey dəyişib, lakin görünür, bu, Moskva ilə Bakı arasındakı münasibətlərə xeyir gətirib. Rusiya və Azərbaycanın dövlət başçıları arasında sonuncu təkbətək danışıqlar iyul ayında ŞƏT-in Astanada keçirilən sammitində baş tutub. Bundan başqa, İlham Əliyev aprel ayında, rus sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasının başlanmasından az sonra və Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin iştirakı ilə tikilən BAM-ın ildönümü üçün aprel ayında Moskvaya səfər edib. Danışıqların əsas mövzuları ənənəvi olaraq ticarət və nəqliyyat əməkdaşlığının inkişafı, Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli olub.
Əlbəttə, bütün bunlardan sonra Putinin Azərbaycana səfəri istisna deyildi. Xüsusən də Moskva Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşmasına yardım etməyə davam etməyə hazırdır. O, əsas vəzifələri sülh müqaviləsinin imzalanması, Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası prosesinin təşviqi, 2020-ci ildə ən yüksək səviyyədə əldə edilmiş üçtərəfli razılaşmalar əsasında regionda nəqliyyat, logistika və iqtisadi əlaqələrin blokunun açılması kimi görməkdə davam edir. Moskva üçün kommunikasiyaların açılması və regional təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi, o cümlədən şəxsi mənfəət baxımından vacibdir. Beləliklə, Rusiya hakimiyyəti ümid edir ki, Şimal-Cənub marşrutu nəinki Yaxın Şərq bazarlarına əlavə çıxışa çevriləcək, həm də Süveyş kanalından keçən dəniz yolundan daha cəlbedici olacaq.
Maraqlıdır ki, bu gün Azərbaycanla Rusiya arasında ümumiyyətlə heç bir problem görünmür. Prezident İlham Əliyevin sözlərinə görə, gündəmdə çoxlu mövzular var, lakin “Rusiya ilə ikitərəfli münasibətlərdə həllini tələb edən məsələlər sadəcə olaraq artıq xeyli müddətdir yoxdur”. Xüsusən də, çoxdankı problemlər “qarşılıqlı anlaşma, qarşılıqlı hörmət əsasında, qarşılıqlı maraqlar nəzərə alınmaqla və xalqlarımız arasında çoxəsrlik münasibətlərin tarixi nəzərə alınmaqla” həllini tapıb”, - deyə Azərbaycan lideri iyul ayında TASS-a verdiyi müsahibəsində bildirib. Bir ay əvvəl Putin iki ölkənin hakimiyyət orqanları arasında qarşılıqlı əlaqəni “uğurlu, etibarlı və çox praqmatik” kimi qiymətləndirmişdi. O, hesab edir ki, Bakı dövlətlərarası münasibətləri qarşılıqlı maraq və bir-birinə müəyyən simpatiya əsasında qurmaq istəyir.Azərbaycanlı politoloq İlqar Vəlizadə hesab edir ki, Moskva ilə Bakı arasında münasibətlər inkişafın ən yüksək nöqtəsindədir. “Tərəflərin strateji müttəfiqliklərini gücləndirəcək bəzi sənədlər imzalayacağını güman etmək olar. Eyni zamanda, ən çox diqqəti Şimal-Cənub layihəsi cəlb edir. Aprel ayında Moskvaya səfəri zamanı Əliyev artıq logistika sektorunda bəzi mühüm qərarlar barədə danışıb. Onların Bakıda ictimaiyyətə təqdim edəcəyini istisna etmək olmaz”, - deyə ekspert bildirib. Vəlizadənin sözlərinə görə, ölkələr arasında iqtisadi əlaqələr fəal inkişaf edir. 2023-cü ildə ticarət dövriyyəsi 4,3 milyard dollara yaxın olub, lakin potensial daha böyükdür.
Bu arada…
Ümumilikdə Cənubi Qafqazda münasibətlər son dərəcə mürəkkəb olaraq qalır. Xüsusilə, Moskva ilə Bakı arasında dialoqun inkişafı ən azı Moskva ilə İrəvan arasında onun durğunluğu fonunda baş verir. Məsələn, Putinin Əliyevlə görüşündən bir qədər əvvəl Rusiya hökuməti 8-ci sinif üçün erməni tarixi dərsliyini tənqid edib. Rusiya tərəfinin xoşuna gəlmirdi ki, fəsillərdən biri 19-cu əsrin birinci yarısında Rusiya imperiyası ilə İran arasında müharibənin başa çatmasını təsvir edən “Şərqi Ermənistanın zorla Rusiyaya birləşdirilməsi” adlanır.Moskvada deyirlər ki, “İndiki Ermənistanın formalaşmasında Rusiya İmperiyasının, daha sonra SSRİ və Rusiyanın xüsusi rolunu şübhə altına almaq hamıya məlum olan faktlara qarşı çıxmaq deməkdir”. Eyni zamanda, Rusiya hakimiyyəti belə bir dərsliyin meydana çıxmasını ümumi tarixi "Qərb təbliğatının və siyasi mühəndisliyinin ən yaxşı ənənələrində" yenidən yazmaq üçün "daha bir həyasız cəhd" ilə əlaqələndirib. Ermənistanın Təhsil Nazirliyi kitabı yenidən yazmağa söz verib.Bununla belə, rusiyalı qafqazşünas alim Vadim Muxanov xatırladıb ki, Moskvanın tarix dərsliyinə iradları var: “Rusiya bəzi iqtisadi və siyasi səbəblərdən bunu xatırlamamağa üstünlük verirdi. Əksinə, İrəvanın Moskva ilə böyük problemləri var”. Eyni zamanda, Qafqaz üzrə eksperti Azərbaycanın strateji müttəfiq statusuna yüksəldilməsinin vaxtı çatdığına inanır. “İndi biz ancaq Moskva ilə Bakı arasında mehriban qonşuluqdan danışa bilərik. Ola bilsin ki, gələcəkdə tərəflər daha bir neçə sənəd imzalayanda bu, bir az da təkmilləşdiriləcək”, - ekspert hesab edir. Muxanovun sözlərinə görə, Rusiyanın Azərbaycan və Ermənistana münasibətinin dəyişməsi ilk növbədə onun hazırda regionda oynadığı rolla bağlıdır. “Bu gün Moskvanın əsas prioriteti Ukraynadır. Digər oyunçular bundan yararlanmaq qərarına gəlib və Cənubi Qafqazda səylərini gücləndiriblər. Qarşımızda Qara dəniz-Xəzər qövsü var. Və başqa regionda vəziyyətin keyfiyyətcə dəyişməsi Rusiyanın buradakı mövqeyinə dərhal keyfiyyətcə təsir edəcək”, - Muxanov yekunlaşdırıb.
Səfərin növbəti günü…
Avqustun 19-da Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin Fəxri xiyabana gələrək xalqımızın Ümummilli Lideri, müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və qurucusu Heydər Əliyevin xatirəsini dərin ehtiramla yad edib, məzarı önünə əklil qoyub. Görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın da xatirəsi anılıb, məzarı üzərinə gül dəstələri düzülüb.Rusiya Federasiyasının Prezidenti Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib, şəhidlərin xatirəsini anaraq “Əbədi məşəl” abidəsinin önünə əklil qoyub.Azərbaycan Respublikasında dövlət səfərində olan Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub. Hər iki ölkənin Dövlət bayraqlarının dalğalandığı meydanda Rusiya Prezidentinin şərəfinə fəxri qarovul dəstəsi düzülüb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Rusiya Prezidenti Vladimir Putini qarşılayıb. Rusiya Federasiyasının və Azərbaycan Respublikasının Dövlət himnləri səsləndirilib."Biz ölkələrimiz arasında qarşılıqlı fəaliyyətin səviyyəsindən çox məmnunuq". Bu sözləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə məhdud tərkibdə keçirilən görüşdə söyləyib. Dövlətimizin başçısı bildirib ki, biz ölkələrimiz arasında qarşılıqlı fəaliyyətin səviyyəsindən çox məmnunuq: "2022-ci ilin fevralında imzaladığımız müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamə uğurla yerinə yetirilir, həm siyasi, həm də iqtisadi sahədə çox müsbət dinamika, yaxşı rəqəmlər görürük. Əlbəttə, həm energetika, həm də nəqliyyat sahələrində əməkdaşlıq edirik, humanitar əlaqələrə, həmçinin bir çox digər sahələrə xüsusi diqqət yetiririk”.Prezident İlham Əliyev əmin olduğunu bildirib ki, Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycana hazırkı dövlət səfəri ikitərəfli münasibətlər üçün faydalı olacaq: “Bu gün gündəlikdə duran məsələləri bir daha müzakirə edəcəyik. Əminəm ki, səfər həm Sizin, həm də münasibətlərimiz üçün xoş olacaq”."Azərbaycan ilə Rusiya arasında qarşılıqlı müttəfiqlik fəaliyyəti haqqında Bəyannamə uğurla yerinə yetirilir". Bu barədə Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə məhdud tərkibdə keçirilən görüşdə bildirib. Rusiyanın dövlət başçısı vurğulayıb: “Münasibətlərimiz hələ 2022-ci ilin əvvəlində Sizinlə imzaladığımız Bəyannamə əsasında inkişaf edir, uğurla yerinə yetirilir və Sizin bu ilin aprelində Moskvaya səfəriniz zamanı ikitərəfli münasibətlərimizin inkişafına yaxşı təkan verilib. İqtisadi-ticari əlaqələr uğurla inkişaf edir”.

V.VƏLİYEV