Azərbaycanda parlamentarizm ənənələri və Milli Məclisə yeni seçkilər - TƏHLİL

Azərbaycanda parlamentarizm ənənələri ölkənin siyasi tarixində xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu ənənələr 1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Respublikasının (ADR) yaradılması ilə formalaşmağa başlayıb. 1918-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan parlamenti rəsmi olaraq fəaliyyətə başladı. Bu parlament, müxtəlif millətlərdən və siyasi qruplardan olan nümayəndələrin iştirak etdiyi, demokratik prinsiplərə əsaslanan bir orqan idi. ADR parlamenti, dövrün ən demokratik qanunverici orqanlarından biri kimi qəbul edilirdi. ADR dövründə parlamentin əsas funksiyalarını belə sıralamaq mümkündür:

• Demokratik idarəetmə: ADR Parlamenti Azərbaycanın qanunverici orqanı kimi, demokratik idarəetmə prinsiplərinin tətbiqi üçün mühüm bir vasitə olmuşdu. Parlament Azərbaycanın ilk Konstitusiyasının qəbul edilməsi üçün aralıq qurum idi.

• Qanunvericilik fəaliyyəti: Qısa fəaliyyət dövründə ADR parlamenti bir çox mühüm qanunlar qəbul etmişdi ki, bunlar da ölkənin dövlət idarəçiliyinin və hüquqi sisteminin formalaşmasına töhfə oldu.

• Milli birlik: Parlamentin fəaliyyətində müxtəlif millətlərin və siyasi qrupların iştirakı, milli birliyin və həmrəyliyin möhkəmlənməsinə kömək etmişdi. Bu, Azərbaycanın çoxmillətli və müxtəlifliklərə açıq bir cəmiyyət kimi formalaşmasına töhfə vermişdi.

Sovet dövründə Azərbaycan SSR-nin Ali Soveti formal olaraq qanunverici orqan kimi fəaliyyət göstərirdi. Bu qurum daha çox mərkəzi hakimiyyətin qərarlarını təsdiq etmək funksiyasını yerinə yetirirdi.Müasir dövrdə Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpası ilə bu ənənələr yenidən dirçəlib. Müstəqillik dövründə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclis ali qanunverici orqan kimi fəaliyyətə başladı və ölkənin qanunvericilik bazasının formalaşdırılmasında əsas rol oynadı.

“Seçki 2024” Müstəqil Media Mərkəzi xatırladır ki, Milli Məclis həm də Azərbaycanın müasir siyasi sisteminin əsas sütunlarından biri kimi çıxış edir.

• Milli Məclisin strukturu: Hazırda Milli Məclis, Azərbaycanın siyasi, iqtisadi və sosial həyatında mühüm rol oynayan bir qurumdur. Parlament ölkədə qanunların qəbulu, dövlət büdcəsinin təsdiqi, xarici siyasət məsələlərinin müzakirəsi və digər mühüm funksiyaları yerinə yetirir.

• Çoxluğun təmini: Müasir Azərbaycan parlamentində müxtəlif siyasi partiyaların və sosial qrupların nümayəndələri təmsil olunur ki, bu da çoxluğun təmsilçiliyi (siyasi termindir - red.) və siyasi rəngarəngliyin təmin olunmasına imkan yaradır. Bu, parlamentin müxtəlif qrupların maraqlarını ifadə etməsinə və ölkədə siyasi dialoqun inkişafına töhfə verir.

• Hüquqi dövlətin inkişafı: Parlamentin fəaliyyəti, ölkədə hüquqi dövlət prinsiplərinin inkişafında mühüm rol oynayır. Qəbul olunan qanunlar və qərarlar, ölkədə hüquqi nizamın və ədalətin təmin olunmasına xidmət edir.

Bir sentyabr seçkilərinin əhəmiyyəti

• Seçkilərin demokratik inkişaf üçün rolu: Bu il sentyabrın 1-də keçiriləcək parlament seçkiləri Azərbaycanın demokratik inkişafında mühüm bir mərhələ olacaq. Bu seçkilər ölkədə demokratik idarəçiliyin və hüquqi dövlət prinsiplərinin möhkəmləndirilməsinə yeni təkan verəcək.

• Parlamentin yenilənməsi: Seçkilər Milli Məclisin tərkibini yeniləyəcək və müxtəlif siyasi və sosial qrupların təmsil olunmasını təmin edəcək. Bu, parlamentin daha geniş və müxtəlif sosial qruplara nəzərən təmsilçilik imkanlarını artıracaq və ölkədə siyasi rəngarəngliyi təmin edəcək.

• Cəmiyyətin iştirakı: Seçkilər, vətəndaşların siyasi həyatda fəal iştirakını təmin edəcək. Vətəndaşlar öz nümayəndələrini seçərək parlamentdə təmsil olunmaq hüququnu həyata keçirəcək, bu isə cəmiyyətin siyasi proseslərdə iştirakını və dövlət idarəçiliyinə təsirini gücləndirəcək.

• Parlamentarizmin möhkəmlənməsi: Seçkilər Azərbaycanın parlamentarizm ənənələrinin daha da möhkəmlənməsi baxımından mühüm bir mərhələ olacaqdır. Yeni parlamentin formalaşması, bu ənənələrin davam etdirilməsi və inkişaf etdirilməsi üçün əsaslı bir addım olacaq.Ümumiləşdirsək, Azərbaycanda parlamentarizm ənənələri, ölkənin siyasi və hüquqi inkişafında mühüm bir yer tutur. Sentyabrın 1-də keçiriləcək parlament seçkiləri bu ənənələrin daha da möhkəmlənməsi üçün mühüm bir fürsətdir.