Putin necə baş əydi? - BAXIŞ BUCAĞI

Rusiya prezidenti Vladimir Putin Çinin şimalındakı Tyantszin şəhərində Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) sammitində iştirak edib. O, çıxışında bildirib ki, Alyaskadakı görüş zamanı Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi məsələsində Donald Trampla müəyyən “anlaşa bildi”. ŞƏT-in Dövlət Başçıları Şurasının iclasında Vladimir Putin Rusiyanın Ukraynaya hücumunun guya Qərb tərəfindən törədildiyi barədə yalanını təkrarlayıb.

Putinin bəyanatları
"Bu yaxınlarda Alyaskada keçirilən Rusiya-Amerika sammitində əldə olunan anlaşmalar, ümid edirəm ki, Ukraynada sülhə yol açaraq, bu istiqamətdə irəliləyir", - Putin bildirib. Bununla belə, o, hansı “anlaşmalardan” danışdığını dəqiqləşdirməyib. Putin də çıxışında Rusiyanın aqressiyası ilə 2014-cü ildə Ukraynada baş verən hadisələr arasında əlaqənin olması barədə yalanı bir daha təkrarlayıb. "Ukraynadakı böhran Rusiyanın hücumu nəticəsində deyil, Ukraynada Qərbin dəstəklədiyi və təxribatına məruz qalan dövlət çevrilişi nəticəsində yaranıb. Sonra isə Ukraynanın həmin regionlarının və bu çevrilişi qəbul etməyən, ona dəstək verməyən insanların silahlı qüvvələrdən istifadə edərək müqavimətini yatırtmaq cəhdləri ilə yaranıb. İkinci səbəb isə böhranın davamlı olaraq Ukraynaya yönəldilməsi cəhdidir". Bizim dəfələrlə vurğuladığımız və dediyimiz kimi, uzun illər ərzində Rusiyanın təhlükəsizliyinə birbaşa təhdid olan NATO”, - Putin yalan danışıb.O əlavə edib ki, o, "Çin, Hindistan və digər strateji tərəfdaşların nizamlanmanın asanlaşdırılmasına yönəlmiş səylərini və təkliflərini yüksək qiymətləndirir".
Ultimatum bitdi
Çıxışında Putin cavab vermək üçün bazar ertəsi gününə qədər vaxt verən Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə sülh danışıqlarına razı olub-olmayacağını açıqlamayıb. Avqustun 22-də CNN telekanalına müsahibəsində Tramp Putinə ABŞ hərəkətə keçməmişdən əvvəl cavab verməsi üçün “bir neçə həftə” vaxt verib. Həftə sonu Zelenski xatırladıb ki, ABŞ prezidenti Donald Trampın Ukraynada atəşkəsə nail olmaq üçün Rusiyaya verdiyi iki həftənin müddəti sentyabrın 1-də başa çatır. "İki həftə əvvəl Vaşinqtonda deyilirdi ki, bu vaxta qədər ruslar real danışıqlara, liderlər səviyyəsində görüşə hazır olmalıdırlar. Ukrayna, şübhəsiz ki, buna hazırdır. Lakin Rusiyanın etdiyi yeganə şey gələcək müharibəyə sərmayə qoymaqdır. Onlardan gələn bütün siqnallar bununla bağlıdır", - Ukrayna lideri bildirib.
Bacarıqların itirilməsi
Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Georgiy Tıxı Putinin açıqlamalarına münasibət bildirərək deyib ki, o, getdikcə yalan danışmaq bacarığını itirir. "Əlbəttə ki, "məkrli Qərb" "yazıq Rusiyanı" öz qonşusuna hücum etməyə və yüz minlərlə hərbi cinayətlər törətməyə təhrik etdi. Putin yalan danışmaqda kifayət qədər bacarıqlarını getdikcə itirir - onun təkrar-təkrar səs-küylü bəyanatları getdikcə cansıxıcı olur. Belə yalanların yeganə çarəsi Moskvaya təzyiqdir", - Tıxı qeyd edib.
Yeni qlobal idarəçiliyə doğru
Bu il Çinin ev sahibliyi etdiyi ŞƏT sammitində Çin sədri Si Cinpin yeni qlobal idarəçilik təşəbbüsü irəli sürüb. Konkret siyasi həll yolları təklif olunmayıb. Yalnız ümumi mesaj aydındır - Qərb mərkəzli dünya nizamının rədd edilməsi və Qlobal Cənub ölkələrinin və Çinin bütün müttəfiqlərinin dəstəyi ilə Çinin himayəsi altında ona güclü əks çəki yaratmağa cəhd.Sədr Sinin iyirmi ölkənin liderləri qarşısında çıxışı dərhal Tianjin şəhərində keçirilən ŞƏT-in iki günlük sammitinin kuluarlarından əsas xəbərə çevrilib. Baxmayaraq ki, mahiyyət etibarı ilə Çin lideri əvvəlki illərdə dəfələrlə dediklərini qısaca təkrarlasa da: dünyada baş verən “turbulentlik və dəyişiklik” şəraitində ŞƏT-ə üzv ölkələr və bütün həmfikirlər azad ticarətə dəstək və “daha ədalətli və ağlabatan qlobal idarəetmə sistemini” əhatə edən “nizamlı çoxqütblü dünya”nı təmin etməlidirlər.Si Cinpin dünya liderlərinə deyib: “Biz əməkdaşlığın miqyasını genişləndirməli, hər bir ölkənin unikal güclərindən maksimum istifadə etməli və regional sülhün, sabitliyin və rifahın təşviqi üçün ümumi məsuliyyətimizi birləşdirməliyik”. Bir sözlə, hazırkı qlobal dünya nizamının tamamilə ədalətli olmadığına inanmaq üçün mütləq əsasları olan və onu dəyişdirmək istəmək üçün yaxşı səbəbləri olanların hamısı. “Mən qlobal idarəçilik təşəbbüsü irəli sürmək və bütün ölkələrlə birgə daha ədalətli və ədalətli qlobal idarəetmə sistemi yaratmaq, eləcə də bəşəriyyət üçün ortaq taleyi olan bir cəmiyyət yaratmaq üçün işləmək istərdim”, - deyə Si Cinpin 2012-ci ildə irəli sürdüyü başqa bir konsepsiyanı xatırladıb.Qlobal idarəçilik təşəbbüsündə konkret siyasi qərarlar yoxdur. ÇXR liderinin çıxışını təhlil edən şərhçilər belə qənaətə gəliblər ki, “qlobal idarəçilik” beş prinsipə əsaslanır: bütün ölkələrin suveren bərabərliyi, beynəlxalq hüquq normalarına riayət edilməsi, BMT-nin nüfuzunun qorunub saxlanması, insan yönümlü yanaşmanın tətbiqi, o cümlədən inteqrasiya olunmuş planlaşdırma sistemlərinin gücləndirilməsi və müxtəlif ölkələrin daha çox nəticələrin əldə edilməsi üçün resursların səfərbər edilməsi.Si Cinpinin eyham vurduğu yeganə konkret şey ABŞ və kollektiv Qərbin təşviq etdiyi və hətta dünyanın qalan hissəsinə tətbiq etdiyi münasibətlər sisteminə qarşı çıxmaq üçün təklif etdiyi dünya nizamıdır. "Bəzi ölkələrin daxili qaydaları başqalarına tətbiq edilməməlidir... Biz hegemonizm və güc siyasətinə qarşı aydın mövqe nümayiş etdirməyə və əsl çoxtərəfli yanaşma tətbiq etməyə davam etməliyik", - Si Cinpin qeyd edib. Sədr Si-nin fikrincə, bu məqsədə, xüsusən, ABŞ dolları ilə hesablaşmaları əvəz edəcək alternativ ödəniş sistemi və ya vahid valyuta inkişaf etdirməklə xidmət edilməlidir. Bununla əlaqədar, o, yeni ŞƏT inkişaf bankının yaradılmasına çağırıb, həmçinin ŞƏT-ə üzv dövlətlərə 2 milyard yuan (280 milyon dollar) təmənnasız yardım və ŞƏT bank konsorsiumuna daha 10 milyard yuan (1,4 milyard dollar) kredit ayrılacağını açıqlayıb.Çin liderinin çıxışında əksini tapmış xoş arzular toplusu sammitin bir çox iştirakçıları tərəfindən dərhal hərarətlə bəyənilib. Yoldaş Si-nin ideyalarını açıq şəkildə dəstəkləyən ilklərdən biri olan Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun sözlərinə görə, ÇXR liderinin qeyd etdiyi “əsas prinsiplər” əsasında (söhbət “suveren bərabərlik, beynəlxalq hüququn üstünlüyü, çoxtərəflilik”dən gedir, o qeyd edib) əsasında “ölkələrin və xalqların real problemlərini həll etmək” mümkündür.Rusiya lideri Vladimir Putin isə çinli həmkarına yaltaqlanmaq üçün deyib ki, təşəbbüslər bəzi ölkələrin “beynəlxalq məsələlərdə diktatura istəklərindən əl çəkmədiyi” bir vaxtda xüsusilə aktualdır. Yeni sistem, - Rusiya lideri sözünə davam edərək, "köhnəlmiş avrosentrik və avroatlantik modelləri əvəz edəcək, mümkün olan ən geniş ölkələrin maraqlarını nəzərə alacaq, həqiqətən balanslaşdırılmış olacaq və bəzi dövlətlərin öz təhlükəsizliyini başqalarının hesabına təmin etmək cəhdlərinə imkan verməyəcək".
Rusiyaya qarşı sanksiyalar Trampın masasında
Tramp üçün bütün variantlar mümkün olaraq qalır. Nazir qeyd edib ki, bir həftə ərzində sanksiyalar məsələsi diqqətlə təhlil ediləcək. ABŞ-ın maliyyə naziri Skott Bessent bildirib ki, prezident Donald Trampın administrasiyası Kremlin sülhə nail olmaq niyyəti ilə bağlı bəyanatlarına zidd olan son aqressiv hərəkətlərini nəzərə alaraq qətiyyətli hərəkət etməyə hazırdır. Rəsmi bu barədə bazar ertəsi, sentyabrın 1-də Fox News telekanalında məlumat verib.Yeni sanksiyalarla bağlı suala cavab verən Bessent vurğulayıb ki, hazırda bütün variantlar fəal şəkildə araşdırılır. O qeyd edib ki, əvvəlki diplomatik təmaslardan, o cümlədən Ankoricdəki tarixi danışıqlardan və Avropa liderləri ilə Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin Vaşinqtona səfərindən sonra Putin açıq şəkildə əks davranış nümayiş etdirib. Rusiya lideri sülhə nail olmaq üçün səy göstərmək əvəzinə, ən qəddar, ən iyrənc üsullardan istifadə edərək Ukraynaya qarşı hücumları gücləndirib. "Ona görə də düşünürəm ki, bütün variantlar prezident Tramp üçün açıqdır və düşünürəm ki, biz bu həftə onlara çox diqqətlə baxacağıq", - Bessent əlavə edib. Öz növbəsində, Bessentə tarif siyasəti kontekstində ABŞ və Hindistan arasında münasibətlər haqqında da sual verilib. Tramp administrasiyası bu yaxınlarda Ukraynaya qarşı müharibənin maliyyələşdirilməsində rolunu əsas gətirərək Rusiyanın Hindistana idxal etdiyi neftə tariflər tətbiq edib.Nazir iki ölkə arasındakı ziddiyyətlərin həlli ilə bağlı nikbinliyini ifadə edərək, Hindistanın Rusiyanın hərbi əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Rusiyanın enerji resurslarının yenidən satışı sxemlərinin əsas iştirakçısı olmadığını vurğulayıb. Xatırladaq ki, Kiyevdə raket və dronların kütləvi hücumu zamanı 2-17 yaşlı uşaqlar da daxil olmaqla 23 nəfər həlak olub. Daha əvvəl bildirilib ki, cümə günü BMT Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə iclasında ABŞ Moskvanın sülh danışıqlarına razı olmadığı və Ukrayna ilə görüşməyəcəyi təqdirdə Rusiyaya mümkün sanksiyalar barədə xəbərdarlıq edib.

V.VƏLİYEV
P.S. Belə yerdə deyiblər, utanmasan, oynamağa nə var ki.