İspaniya mətbuatı: “Azərbaycan unikal bir ölkədir”

İspaniyanın nüfuzlu "Límite Informativo" xəbər portalı Azərbaycanın 2026-cı ildə Bakıda keçiriləcək Ümumdünya Şəhərsalma Forumuna (WUF13) hazırlığı ilə bağlı məqalə hazırlayıb. Nəşr Azərbaycanın şəhər planlaşdırması sahəsində, habelə dayanıqlı inkişaf strategiyası, inklüziv şəhər modeli sahəsində innovativ yanaşmalara məxsus xüsusi model nümayiş etdirdiyini yazır.

Maria Laura Aranonun müəllifi olduğu məqalədə deyirlir: “2026-cı ildə Bakıda keçiriləcək Dünya Şəhər Forumu (WUF13) qlobal bir platformadır. Bu beynəlxalq tədbir, Azərbaycanın şəhərsalma siyasətinə innovativ yanaşmalarını, davamlı inkişaf strategiyalarını və inklüziv şəhər modelini beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim etmək üçün unikal bir fürsət yaradacaq.

WUF13 həmçinin insan mərkəzli şəhərsalma fəlsəfəsini təşviq etmək, sosial ədalət, inklüzivlik və vətəndaş iştirakı prinsiplərini irəli sürmək üçün qlobal bir platforma təklif edəcək. Forum, qadınların, gənclərin və əlilliyi olan insanların şəhər həyatına tam inteqrasiyasını, eləcə də "Heç kimi geridə qoyma" və "Qadınlar və Şəhər Transformasiyası" kimi təşəbbüslər vasitəsilə şəhər inkişafının sosial aspektlərini daha da vurğulayacaq. Bu, xüsusilə də Azərbaycan inklüziv və davamlı şəhərsalma modelini beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim etmək üçün vacibdir”.

Müəllif yazır ki, bu mənada, WUF13 təkcə beynəlxalq konfrans deyil, həm də Azərbaycanın şəhərsalma strategiyasını modernləşdirmək, sosial və ekoloji dayanıqlılıq prinsiplərini gücləndirmək və ölkənin qarşıdakı onilliklər üçün davamlı şəhərsalma modelini dünyaya nümayiş etdirmək üçün strateji bir platformadır: “Forum həmçinin yerli mütəxəssislərin bilik və təcrübələrinin genişləndirilməsi, elmi və akademik əməkdaşlığın təşviqi və Azərbaycanda şəhərsalma sahəsinin inkişaf etdirilməsi üçün də vacibdir”.

Son illərdə Azərbaycan “yaşıl enerji”, “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” anlayışlarını milli inkişaf strategiyasının prioritet sütunları kimi müəyyən etməsindən yazan müəllif bildirir ki, xüsusilə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə — Şuşa, Füzuli, Ağdam, Cəbrayıl və digər şəhər və rayonlarda həyata keçirilən layihələr bu sahədə region üçün nümunəvi model rolunu oynayır: “Azərbaycan tərəfindən tətbiq edilən bu model bir çox cəhətdən BMT-nin “Yeni Şəhər Gündəliyi” sənədində müəyyən edilmiş prinsiplərlə uzlaşır və Asiya ilə Avropa arasında davamlı inkişaf üçün körpü yaradır. Məsələn, Ağdam Şəhər Baş Planı 2050-ci ilə qədər 100.000 nəfər əhali üçün nəzərdə tutulub və tamamilə bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə edilməklə inşa ediləcək. Füzuli və Zəngilan rayonlarında tətbiq edilən ağıllı işıqlandırma, tullantıların çeşidlənməsi və suyun təkrar istifadəsi sistemləri yaşıl transformasiyanın real nümunələri kimi xidmət edir. Bu təşəbbüslər 2030-cu ilə qədər karbon neytrallığına nail olmağı hədəfləyən Azərbaycanın Milli Şəhərsalma Strategiyasının praktiki icra mərhələsini təmsil edir”.

Müəllif daha sonra yazır: “Azərbaycanda bir neçə ildir ki, "ağıllı şəhər" və "ağıllı kənd" layihələri həyata keçirilir. Bu layihələrin əsas diqqət mərkəzində enerji səmərəliliyi, rəqəmsal idarəetmə, su və tullantıların təkrar emalı və ətraf mühitin monitorinqi sistemlərinin inteqrasiyası dayanır. Azərbaycan Respublikasında ilk "ağıllı kənd" layihəsi olan Ağalı kəndi (Zəngilan rayonu) 2022-ci ildən fəaliyyət göstərir. Fərdi evlər günəş panelləri ilə işləyir, suyun təmizlənməsi və tullantıların ayrılması sistemləri avtomatlaşdırılıb. Şuşa və Füzuli şəhərlərinin baş planlarına "ağıllı şəhər" elementləri daxildir: ağıllı küçə işıqlandırma sistemləri, rəqəmsal yol hərəkətinin idarə edilməsi və 5G əsaslı təhlükəsizlik kameraları. Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin məlumatına görə, 2025-2035-ci illər üçün Ağıllı Şəhər 2.0 proqramı 12 şəhər və qəsəbənin bu modelə keçidini nəzərdə tutur.BP, Masdar və ACWA Power kimi beynəlxalq şirkətlərlə imzalanmış müqavilələr vasitəsilə 2 GVt-dan çox əlavə generasiya gücü əldə etmək mümkün olacaq. Bu layihələrdən bəziləri WUF13 zamanı "Yaşıl Gələcək üçün Şəhərlər" tematik sessiyasında təqdim olunacaq”.

Məqalə belə yekunlaşır: “Dünya Şəhər Forumu 13 (WUF13) təkcə texnoloji və infrastruktur yeniliklərini deyil, həm də insan mərkəzli şəhərsalma fəlsəfəsini vurğulayır. Azərbaycan bu baxımdan multikulturalizm, sosial həmrəylik və sosial bərabərlik kimi dəyərləri özündə birləşdirən unikal bir modelə malikdir. Paytaxt Bakının tarixi irsi ilə müasir memarlığı arasındakı harmoniya, UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısında Köhnə Şəhərin qorunması, Zəngilanın "yaşıl şəhər" konsepsiyası və Şuşanın ölkənin mədəni paytaxtı kimi təyin edilməsi bu modelin əsas nümunələridir. Bu sintez göstərir ki, Azərbaycan həm ənənəyə, həm də innovasiyaya dəyər verir və insanlarla şəhər arasında harmoniyaya əsaslanan inkişaf fəlsəfəsi formalaşdırıb”.

Qeyd edək ki, WUF13-ün əsas mövzusu "Dünyada Yaşamaq: Təhlükəsiz və Davamlı Şəhərlər və İcmalar" olacaq. Bu, Azərbaycanın sosial inkişaf strategiyası ilə uzlaşır. İnklüzivlik, əlçatanlıq və iqlim dəyişikliyinə davamlı həllər getdikcə daha vacib hala gəlir.

Tərcümə: Lalə Mehralı