Yevgeni Mixaylov: ABŞ-ın Ermənistanın xeyrinə birtərəfli oyunu Bakı tərəfindən cavabsız qalmayacaq - MÜSAHİBƏ

“O`Brayen-in Bakı ilə sülh sazişi mövzusunda Ermənistan hakimiyyəti ilə birtərəfli müzakirəsi ABŞ-ın pərdəarxası oyunlarının daha bir sübutudur”

Rusiyalı politoloq, Cənubi Qafqaz üzrə Strateji Araşdırmalar üzrə direktoru Yevgeni Mixaylov ABŞ dövlət katibinin köməkçisi O'Brayenin ikigünlük İrəvan səfərini “Moskva-Baku” portalına şərh edib. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

-ABŞ dövlət katibinin köməkçisi O'Brayen İrəvanda iki günlük səfərdədir. Tərəflər, qeyd olunduğu kimi, strateji dialoq aparıb və münasibətlərin səviyyəsini strateji tərəfdaşlığa yüksəltmək barədə razılığa gəliblər. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri görüşdə bildirib ki, gündəlikdə iqtisadi əməkdaşlıq, enerjinin, o cümlədən nüvənin şaxələndirilməsi, müdafiə və dövlət idarəçiliyində əməkdaşlıq məsələləri durur. Amerika tərəfi də öz növbəsində İrəvanla Bakı arasında sülh sazişinin əldə olunmasında maraqlı olduğunu diqqətə çatdırıb. Bəs O'Brienin səfərinin əsil məqsədi nədir?

- Xatırlayırıq ki, O`Brayen Dövlət Departamentinin o rəsmisidir ki, ötən ilin payızında Azərbaycanın Qarabağa nəzarəti bərpa etməsi ilə bağlı Bakıya ünvanladığı tənqidi bəyanatları ilə Amerika-Azərbaycan münasibətlərində qalmaqala səbəb olub. Prinsipcə, o vaxtdan bəri iki ölkə arasındakı münasibətlərdə, görünür, heç nə dəyişməyib. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bu yaxınlarda bəyan etdi ki, hazırda Bakıya ən çox təzyiq göstərən ABŞ və Fransadır.

Xatırlayırıq ki, aprel ayında Brüsseldə Ermənistanın baş naziri, ABŞ dövlət katibi və Avropa Komissiyasının rəhbəri arasında qalmaqallı görüş baş tutmuşdu. İndi də Dövlət Departamenti rəhbərinin köməkçisi həmin üçtərəfli görüşdə əldə olunmuş razılaşmaların icrasını müzakirə etmək üçün İrəvana gəlib. Erməni diplomatiyasının rəhbəri Ararat Mirzoyanın O`Brayenlə görüşündə məhz bu suallara cavab verdi. İndi Vaşinqton və İrəvan Ermənistan paytaxtında keçirilən görüşdə dialoqu strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə qaldırmaq barədə razılığa gəliblər. Müvafiq komissiya yaradılacaq. Qərbin Ermənistanı necə nəzarət altına almağa çalışması əsasında yaranmış vəziyyətin əhəmiyyətini azaltmağın mənası yoxdur.

Eyni zamanda biz görürük ki, Qərb tərəfdaşları əslində İrəvana bütün təyin olunmuş yardımı göstərməyə tələsmirlər. Strateji dialoqdan sonra Vaşinqton və İrəvanın bəyan etdiyi kimi, tərəflər razılaşmaları yalnız gələn ildən həyata keçirməyə başlayacaq. Və aprel ayında əldə edilən razılaşmalardan sonra heç bir nəticə görmədik. Fransa şəxsi milli əsasda qismən İrəvana hərbi texnika göndərdi və bu qədər. Paşinyan-Blinken-von der Leyen arasında üçtərəfli razılaşmaların icrası hələ də başlamayıb. Avropa Sülh Fondundan hərbi yardım üçün yaşıl işıq yandırılmayıb. Paşinyan vaxtaşırı ona xatırladır ki, İrəvan onu gözləyir.

Bundan əlavə, çox güman ki, O`Brayen Vaşinqton adından erməni həmkarlarını Rusiyanı tənqid etməkdə göstərdikləri əyilməz xəttə və Ermənistan hakimiyyətinin Moskva ilə münasibətləri daha da pisləşdirməyə yönəlmiş aşkar cəhdlərinə görə həvəsləndirib və tərifləyib. Biz görürük ki, Ermənistan parlamentinin sədrinin Rusiya rəsmilərinə ünvanladığı tamamilə iyrənc, bayağı bəyanatlar, diplomatiya və ədəb-ərkanla heç bir əlaqəsi olmayan bəyanatlardır.

O'Brayen Ermənistan rəhbərliyi ilə ölkədəki etirazlarla bağlı vəziyyəti müzakirə etməyə gəlib.

İstisna etmirəm ki, gələcəkdə Qərb Paşinyanı Rusiyaya qarşı daha radikal liderlə əvəz edə bilər.

Əgər ABŞ-ın Ermənistan-Azərbaycan prosesində arzuladığı roldan danışırıqsa, təbii ki, əvvəllər Vaşinqton dəfələrlə bu mövzuda görüşlər təşkil etdiyinə görə, dövlətlərin Ermənistan-Azərbaycan prosesinə birbaşa təsir göstərməyə cəhd etmək imkanı olsaydı, əlbəttə ki, , sonra son vaxtlar Ermənistanın xeyrinə açıq-aşkar disbalans nümayiş etdirdiklərinə görə bu fürsəti itiriblər. Nəticədə rəsmi Bakı bəyan etdi ki, indi görüşlər eksklüziv olaraq birbaşa Azərbaycan və Ermənistan arasında baş tutacaq.

İlham Əliyev vaxtaşırı ABŞ-ın Azərbaycana təzyiqlərini bəyan etdiyi üçün bu o deməkdir ki, Vaşinqton vaxtaşırı öz “vasitəçilik xidmətlərini” tətbiq etməyə çalışır və onların nəzarəti altında İrəvanla Bakı arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına nail olmaq istəyir. Və sonra, əslində, bir şəkildə prosesə "nəzarətçi" kimi təsir göstərir. Amma Azərbaycan bundan məmnun deyil. Onun iddia etdiyi budur.

O`Brayen-in Bakı ilə sülh sazişi mövzusunda Ermənistan hakimiyyəti ilə birtərəfli müzakirəsi ABŞ-ın pərdəarxası oyunlarının daha bir sübutudur.

Ermənistan üçün Azərbaycanla razılaşmaların icrası əlverişsizdir. İrəvan iddia edir ki, Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsi və Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının ondan çıxarılması məsələsi tərəflər arasında müzakirə olunmur, baxmayaraq ki, bu yaxınlarda Ermənistanın baş naziri ölkənin əsas qanununu dəyişdirməyə hazır olduğunu bəyan edib. Azərbaycan Ermənistan siyasətinin mahiyyətini bilir - bir addım irəli, iki addım geri. Bu gün Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri bu barədə Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri ilə Almaniyada keçirdiyi görüşdə danışıb.

İlham Əliyev həm Ermənistan, həm də ABŞ haqqında hər şeyi mükəmməl başa düşür. O, çox müdrik siyasətçi və diplomatdır və Amerikanın vədlərinə və ya Amerika təhdidlərinə aldanmır. Görünən odur ki, ABŞ-ın Ermənistanın xeyrinə birtərəfli oyun oynamaq cəhdləri Bakı tərəfindən cavabsız qalmayacaq.

ABŞ Ermənistandan Rusiyaya qarşı sabitliyi pozmaq mənbəyi kimi istifadə etmək siyasətini davam etdirir. Maraqlıdır ki, Qərb elə siyasət yürütməyə çalışır ki, Ermənistan Moskva ilə dalaşsın, eyni zamanda İrəvanla Bakı arasında sülh sazişinin imzalanmasının tərəfdarıdır. Ancaq öz maraqlarının diktəsilə. Amma Moskvanın Cənubi Qafqazda maraqları həddən artıq güclüdür. O, Zaqafqaziyanın daxili işlərinə qarışmağa imkan verməyəcək.

Bundan əlavə, Qərbin regionda mövcudluğu nə Azərbaycana, nə Gürcüstana, nə də İrana lazım deyil. Görün, Gürcüstan Qərbə qarşı necə “üsyan etdi”. Amerikalılar isə indi Ermənistanda, yeni körpübaşında təlaşa düşürlər.

- Ermənistanın KTMT-yə üzvlüyü ilə bağlı vəziyyətin perspektivləri necədir?

- Əgər İrəvan artıq quruma rüsum ödəməyəcəyini bəyan edibsə, Ermənistan strukturda iştirakını dondurubsa, ehtimal etmək olar ki, nə vaxtsa Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı Ermənistanı bu strukturdan çıxarmaq barədə qərar qəbul edə bilər. Ermənistansız KTMT heç də pisləşməyəcək. İrəvanın özü üçün pis olacaq.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb