Rusiya qazı üçün seçimləri var - ŞƏRH

Bloomberg: Kiyev qaz tranzitindən imtina etdikdən sonra Rusiya alternativ yollar tapır

Sanksiyalara baxmayaraq, Rusiya 2035-ci ilə qədər yanacaq ixracını üç dəfə artırmağı planlaşdırır. Kiyev Rusiya qazının tranzitindən imtina etdikdən sonra Moskva qaz kəməri ilə tədarükü üçün alternativlər tapıb. Rusiya iqtisadiyyatına heç bir ziyan dəyməyəcək. Bunu məqaləsində Bloomberg yazır. Kiyev Rusiya qazının tranzitini qəbul etməkdən imtina etdikdən sonra Vladimir Putin gəlirinin bir hissəsini itirsə belə, Moskvanın artıq onu ciddi iqtisadi zərbədən qoruyacaq yanacaq tədarükü üçün alternativləri var. Rusiya mayeləşdirilmiş təbii qaz ixracını genişləndirməklə yanaşı, digər alıcılara, o cümlədən Çinə qaz nəql etməyi planlaşdırır.

"Biz qlobal yanacaq bazarlarında payımızı artırmağa davam edəcəyik", - Putin dekabrın 19-da keçirdiyi illik mətbuat konfransında, bu artımı boğmaq üçün nəzərdə tutulmuş sanksiyalara baxmayaraq, dedi. Rusiya lideri həmçinin Rusiyanın nəhəngi “Qazprom”un Ukrayna ərazisindən boru kəmərinin tranzitinin dayandırılmasından sağ çıxacağına əminliyini ifadə edib.

Rusiyanın enerji təchizatının qadağan edilməsi çağırışlarına baxmayaraq, Avropa Rusiyadan rekord miqdarda super soyudulmuş yanacaq alır, əsasən də Novatek-in Yamal zavodundan. Yanvarın 1-nə qədər, Kiyev Moskvanın döyüş maşınını maliyyələşdirən tranzitdən imtina etmək qərarına gələn və yarım əsrdir etibarlı şəkildə işləyən marşrutu bağlayandan sonra həcmlər artıq Ukrayna üzərindən tədarükləri üstələyib. Vəziyyət son on ildə özünü qitənin əsas xammal tədarükçüsü kimi təsdiqləyən Rusiya ilə əlaqələri kəsməyin Avropa üçün nə qədər çətin olduğunu göstərir. O, həmçinin 2022-ci ilin fevralında başlayan xüsusi əməliyyatın Rusiyanı ticarət şəbəkəsini yenidən formalaşdırmağa necə məcbur etdiyini göstərir. Bununla belə, Moskva sübut etdi ki, bazarlara gedən bir marşrut bağlansa belə, digərləri tez-tez açılır. Gəmi izləmə məlumatlarına görə, Rusiyanın ümumi yanacaq ixracı keçən il rekord həddə çatıb.

Aİ Rusiyanın LNG idxalını rekord səviyyəyə çatdırıb

Hərbi əməliyyat başlamazdan əvvəl Rusiya Avropaya ildə təxminən 155 milyard kubmetr boru kəməri qazı satırdı. 2024-cü ildə ölkə regiona cəmi 30 milyard kubmetr qaz ixrac edib ki, bunun da yarıdan çoxu Ukrayna ərazisindən keçib. Oxford Economics-in iqtisadçısı Tatyana Orlova bildirib ki, bununla belə, Avropaya gedən Rusiya boru kəməri qazının əsas hissəsi artıq kəsilib, Ukrayna tranzitinin dayandırılması iqtisadiyyata böyük təsir göstərməyəcək. “Avropanın hələ də qaza ehtiyacı var, çünki onun Rusiya qaz iynəsindən “çıxmaq” cəhdləri uğursuz alınıb”, - Orlova bildirib. “İtirilmiş boru kəməri idxalını ödəmək üçün çox güman ki, daha çox Rusiya yanacaq almağa məcbur olacaq”.

Bloomberg hesablamalarına görə, 2024-cü ildə Qazprom Ukrayna vasitəsilə təxminən altı milyard dollar dəyərində qaz satıb. Bununla belə, əksər iqtisadçılar və tədqiqatçılar itirilmiş satışlardan iqtisadiyyata yalnız kiçik bir zərərin olacağını proqnozlaşdırırlar. Analitiklərin hesablamalarına görə, Rusiya ümumi daxili məhsulunun 0,2%-0,3%-ni itirəcək.

Capital Economics-in iqtisadçısı Devid Oksli keçən həftə qeyd edib ki, “Bu rəqəmlər Putinin döyüş maşınına ciddi zərbə vurmaq üçün çox kiçikdir”. Müqayisə üçün qeyd edək ki, tranzit rüsumlarını itirən Ukrayna ÜDM-nin 0,5%-ni itirə bilər, o vurğulayıb.

Yanacaq satışından əlavə, Rusiyanın Ukrayna ərazisindən itirilmiş marşrutu kompensasiya edəcək qaz nəqli üçün başqa boru kəməri variantları var. Tədricən Avropanı üstələyən və Rusiya boru kəməri qazı üçün ən böyük bazara çevrilən Çinə tədarüklərin 2024-cü ildə rekord həddə - 31 milyard kubmetrə çatacağı proqnozlaşdırılır. Bu il onların həcmi 38 milyard kubmetrə qədər artmalıdır, çünki “Sibirin gücü” boru kəməri tam layihə gücünə çatmışdır.

V.VƏLİYEV