Moskva, Tirana və “Paşinyan xəyanəti” - RAKURS

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycan Prezidentinin Moskvada keçirilən paradda iştirak etməyəcəyi xəbərini alam kimi Rusiyaya tələsik səfər etməsi bəzi suallar yaradıb. Rusiyadan imtina edən və özünü Avropada tapmağa çalışan rəsmi İrəvan indi Moskvadan nə istəyir? Geri dönüş İrəvana nə qazandıracaq? Avropanın reaksiyası nə olacaq? Bütün bu suallara erməni mətbuatı aydınlıq gətirir. “Armenianreport” yazır ki, Kremlin göstərişi ilə hərəkət edənlər artıq “Paşinyan xəyanəti” mövzusunu təbliğ edirlər. Qeyd edilir ki, Albaniyanın paytaxtında keçirilən Avropa Siyasi Birliyinin (ASB) altıncı sammiti 47 Avropa ölkəsinin, o cümlədən Aİ ölkələrinin, eləcə də Avropa İttifaqının üzvü olmayan, lakin Avropa məkanında inteqrasiya və əməkdaşlıqda maraqlı olan ölkələrin liderlərini bir araya toplayıb. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın bu forumda iştirakı düzgün addım idi.

Xüsusən də onun Qələbə paradında Moskvaya səfərindən sonra, bu, avropalı siyasətçilər baxımından tam başa düşülən deyildi. Artıq bir sıra Avropa mediası da bu məsələ ilə bağlı Paşinyanla bağlı tənqidi açıqlamalar verib. Yeri gəlmişkən, onlar Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Moskvaya getmədiyini vurğulayıblar. Bir sözlə, ASB sammiti üçün Tiranaya səfər həm də Paşinyanın Moskva səfərinin mənfi təsirini bir növ yumşaltmaq baxımından əhəmiyyətli idi. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, forumun əsas mövzusu Şərqi Avropada davam edən qeyri-sabitlik, enerji problemləri və artan geosiyasi risklər fonunda həm regional, həm də kontinental təhlükəsizlikdir. Bakı və Ankaranın “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı getdikcə aktuallaşan planlarını nəzərə alsaq, Ermənistan bununla bağlı da söz demək istəyir.Onu da xatırladaq ki, Avropa Siyasi Birliyi 2022-ci ildə Fransanın təşəbbüsü ilə yaradılıb. Ona görə də altıncı ASB forumunda Ermənistanın baş nazirinin iştirak etməməsi sadəcə olaraq mümkün deyildi. Düzdür, üç il əvvəldən İrəvan üçün çox da xoş xatirələr yaranmır. Məlum olduğu kimi, o vaxt Praqada ASB-nin ilk iclasında məlum bəyannamə qəbul edildi və ona əsasən, tərəflər - Ermənistan və Azərbaycan münasibətlərini 1945-ci il BMT Nizamnaməsi və 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsi əsasında qurmaq niyyətində olduqlarını bəyan etdilər. Əslində, bu, Ermənistan tərəfindən rəsmi və yüksək səslə Qarabağdan imtina idi. Baş verənlər Rusiyanı şoka salıb. Ölkə Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Sergey Lavrov mütəmadi olaraq qeyd edir ki, hadisələrin bu cür inkişafı Kremldə hər kəsi dəhşətə gətirib.Amma təbii ki, Kreml Ermənistandan qətiyyən narahat deyildi və bu gün də narahat deyil. Orada həmişə öz maraqlarının paradiqmasında yaşayıblar. İrəvan və Bakıya təzyiq imkanlarının itirilməsi Kremldə gözlənildiyi kimi, təəssüflə qarşılandı. Bu baxımdan Fransanın Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin imzalanmasını Rusiyanın regionumuzdan sıxışdırılması istiqamətində növbəti addım kimi qiymətləndirdiyi tamamilə açıq-aşkar görünür. Bu heyrətamizdir, lakin bu mənada Paris, Brüssel, London, Berlin, İrəvan və Bakının planları həqiqətən də üst-üstə düşür. Məhz buna görə də Rusiyayönümlü “beşinci kolon” Ermənistanda aktivləşib. Nəzarət etdikləri KİV-lər artıq Paşinyanın səfərini özlərinin adi hiyləsi ilə şərh edirlər. Bu cür manipulyasiyanın konkret nümunəsini deyək.Sosial şəbəkələrdə Tiranada Paşinyanın İlham Əliyevi qəhvəyə dəvət etdiyini əks etdirən görüntülər yayılıb. Nəzakətli dəvətdən sonra nəzakətli cavab. Burada hansı sensasiya var? Heç bir şeydə. Amma Kremlin göstərişi ilə hərəkət edənlər artıq “Paşinyan xəyanəti” mövzusunu təbliğ edirlər. Onlar indi və yaxın günlərdə Paşinyanla İlham Əliyev arasında Tirandakı görüşün davam etdiyi hər saniyəni manipulyasiya edəcəklər. Ermənistan baş nazirinin orada bir sıra mühüm görüşlər keçirdiyini isə demirlər. Eləcə də Makron və fon der Leyenin Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması prosesinin sürətləndirilməsini qəti şəkildə dəstəkləməsi, bütün Cənubi Qafqaz üçün firavanlıq və sərmayə vəd edir. Bu, Rusiyanın qətiyyən istəmədiyi bir şeydir.Moskva fəal şəkildə Cənubi Osetiya və Abxaziyanı öz tərkibinə daxil etməyi hədəfləyir. O, onilliklər ərzində Ukraynaya qarşı döyüşmək niyyətindədir. Rusiya hamını qan içində boğmağa hazırdır - özünün və başqalarının. O cümlədən Cənubi Qafqazda. Çünki Kreml anlayır ki, Ermənistan-Türkiyə və Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasının ardınca nələr gələcək. Bu, onun, Rusiyanın ən pis kabusudur. Və məhz bu həqiqətin dərk edilməsinə əsaslanaraq, indi baş verən hər şeyi dəyərləndirməliyik.

Ermənistan bütün cəbhələrdə uduzur
Ermənistan rəhbərliyi, necə baxsan da, hər şeyin başladığı və inkişaf etdiyi anı əldən verib. İran İslam Respublikasının rəhbəri və digər iştirakçılar “Araz-2025” birgə təlimlərində iştirak etmək üçün Azərbaycana gəliblər. Üstəlik, bu təlimlərin Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda keçirildiyini vurğulamaq xüsusilə vacibdir. Ermənilər hesab edirlər ki, Bu da İran prezidenti Məsud Pezeşkiyanın Bakıya son rəsmi səfərinin nəticəsidir.Bundan başqa, Bakıya 120 nəfərlik nümayəndə heyəti gəlib. Belə ki, İran prezidentini müşayiət edən iqtisadi nümayəndə heyətinə özəl sektorun nümayəndələri, İran-Azərbaycan parlament dostluq qrupunun üzvləri, həmçinin İranın dörd şimal-qərb əyalətinin valiləri daxil olub. Bakıda isə elan olundu ki, İran və Azərbaycan növbəti beş il ərzində ikitərəfli ticarət dövriyyəsini ildə 10 milyard dollara çatdırmağı qarşılarına məqsəd qoyublar. Amma təkcə bu deyil. "Biz qəti şəkildə inanırıq ki, Azərbaycan xalqının hüquqlarına hörmət edilməli və Qarabağ Azərbaycana məxsus olmalıdır. Qarabağ Azərbaycan ərazisinin ayrılmaz hissəsidir və biz buna hörmətlə yanaşırıq", - M.Pezeşkian Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə görüşü zamanı deyib. Rəsmi Tehranın mövqeyində belə nəhəng transformasiya baş verib.Ermənistan rəhbərliyi isə, necə baxsan, hər şeyin başladığı və inkişaf etdiyi anı əldən verib. Nəticədə bütün bunların nə ilə nəticələndiyini kənardan izləməyə məcburdur. Obyektiv səbəblərdən rəsmi Tehranın mövqeyinə təsir etmək imkanı artıq yoxdur. Ermənistan Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində də eyni şeyi görür. Bəli, son illər iki ölkə arasında soyuq dövr yaşanır. Bəs Ermənistan bundan faydalana bilirmi? Xeyr. İlham Əliyevin Moskvadakı Qələbə Paradına qatılmaqdan imtina etməsi Kremlin qəzəbinə səbəb olduğu, aydındır. Lakin Nikol Paşinyanın orada olması belə Ermənistanın xeyrinə olmadı. Rusiya ölkəmizin baş nazirinə qarşı dərin şəxsi nifrət hiss etməkdə davam edir.Bəli, Kreml Cənubi Osetiya və Abxaziyanı Rusiyaya birləşdirməyə can atır, eyni zamanda Ermənistanın baş naziri və prezidentinin kreslolarına sadiq adamlarını qoymağa çalışır. Onların Gürcüstanda da eyni planı var idi. Nəticədə Mixail Saakaşvili rütubətli zindanda dəmir barmaqlıqlar arxasında oturur. Gürcüstanın başında isə ölkəni Kremlin direktivlərinə tam uyğun idarə edən oliqarx Bidzina İvanişvilinin oyuncaqları dayanır.Rusiya Ukrayna məsələsində də eyni şeyi istərdi. Ukraynanın dörd bölgəsinin ilhaqı, onun NATO-ya üzv olmaqdan imtinası, ordunun güclü tərksilah edilməsi və heç bir töhfə vermədən Rusiyaya qarşı sanksiyaların götürülməsi ilə yanaşı. Deməli, biz bütün bunları nəinki dərk etməliyik, həm də buna hazırlaşmalıyıq. Ukraynada müharibə başa çatdıqdan dərhal sonra. Bəli, belə çıxdı. Necə deyərlər: gizlənmədinsə, mənim günahım deyil.Bu arada ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyası Türkiyənin Rusiyadan S-400 sistemlərini almasından sonra 2020-ci ildə ona qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaları yumşaldıb. Ərdoğanın bu məsələ ilə bağlı məmnunluqla ifadə etdiyi kimi, “NATO-nun iki ən böyük üzvü” Türkiyə ilə ABŞ arasında müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlığa heç bir məhdudiyyət və ya maneə ola bilməz. Və dərhal Türkiyədən “salam” ünvanlandı. Yaxın 3-4 il ərzində “Zəngəzur dəhlizi” layihəsinin həyata keçirilməsi planlaşdırılır. “Anadolu”nun məlumatına görə, bunu Türkiyənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Abdulkadir Uraloğlu deyib. Onun sözlərinə görə, “Zəngəzur dəhlizi” layihəsi Türkiyəni türk dünyası ilə birləşdirəcək: “Həm Azərbaycan, həm də Türkiyə layihənin həyata keçirilməsi istiqamətində işləri davam etdirir”, - deyə türkiyəli nazir qeyd edib.Gördüyümüz kimi, Bakı və Ankara Ermənistanın fikrini eşitmək belə istəmirlər. Və xüsusilə əlamətdar olan odur ki, Nikol Paşinyan və Anna Akopyan Sünik bölgəsinə gediblər. Erməniləri düşündürən ən orjinal sual: Nikol-Anna cütlüyünün Türkiyə-Azərbaycan planının icrasına nəzarət etmək üçün ora getdiklərini necə güman etmək olmaz?! Ermənistanın baş nazirinin İlham Əliyevi Tiranada necə bir fincan qəhvəyə dəvət etdiyini gördük. Və sonra Paşinyan Azərbaycan Prezidentinə hesabat verdi. Bunlar bir reallıqdır.

V.VƏLİYEV