Fransanın batan gəmisi

Sentyabrın 8-də Fransanın baş naziri Fransua Bayru etimad görməyəcəyinə əmin olaraq hökumətinə etimad məsələsini Milli Assambleya qarşısında qaldırıb. Və belə də oldu - dörd saatdan çox müzakirələrdən sonra Emmanuel Makronun ikinci dövründə üçüncü hökumət istefaya göndərildi. Çərşənbə axşamı Fransua Bayru istefa məktubunu prezidentə təqdim etdi.

Fransua Bayrou Milli Assambleyanın tribunasına çıxaraq deyib: “Cənab deputatlar, sizin hökuməti devirmək səlahiyyətiniz var, amma reallığı ləğv etmək səlahiyyətiniz yoxdur”. Onun üçün reallıq ölkənin borcudur: “dözülməz”, “daha çətin və daha bahalı”. Baş nazir ölkəni xilas etmək üçün həmvətənlərini fədakarlıq etməyə inandırmaq cəhdindən əl çəkmək istəməyib.

"Onlar mənə deyirlər: siz çox tələsirsiniz, gəmi hələ də sudadır, sərnişinləri və ekipajı narahat etməyin", - Fransua Bayrou izah edib. “Ancaq gəmini xilas etmək istəyiriksə, gecikmədən hərəkətə keçməliyik”.
“Fransa 51 ildir ki, balanslaşdırılmış büdcəyə malik deyil”, - o, təkrar edib. Müharibə vaxtı idi və o, hərbi metaforaya əl atdı: “Silahların əsarətində və ya kreditorlarımızın əsarətində – hər iki halda biz azadlığımızı itirəcəyik”. Fransua Bayrou tribunada qırx dəqiqə qalmalı olub - ya tamaşaçılara çatmaq üçün əbəs cəhdlə, ya da hamı üçün nə düşündüyünü söyləməyə tələsib.

Yəqin ki, o, özü və hökuməti üçün hər şeyin bitdiyini anlayıb və açıq-aşkar məhvə məhkum edilmiş proqramının müzakirəsi zamanı şallaqdan qaçmaq istəyib. Sonda ölkəni kəsirdən xilas etmək üçün təkliflərini təkrarlamağa belə ehtiyac qalmayıb.

Baş nazirin çıxışından sonra müxalifət fraksiyalarının liderləri çıxışa başlayıblar. Rəqiblər heç bir söz demədən ona düşündüklərini söylədilər. Sollar mərkəzçi Bayru-nu çox sağçı, sağçılar isə çox solçu olduğuna görə tənqid edirdilər. Eyni zamanda, çıxış edənlərin hər biri Bayrunun hər şeyin başladığı proqramına əhəmiyyət vermədi, sanki daha danışacaq bir şey yox idi. Mərhələ keçdi - indi hökumətin süqutundan sonra nələrin və kimin olacağını müzakirə edirlər.

Sol tərəfi sosialistlərin başçısı Boris Vallot təmsil edib, o, Fransua Bayrunu adi insanlara qarşı qəddarlıq etdiyinə görə teatral şəkildə lənətləyib, Hüqondan sitat gətirib, əllərini ovuşdurub və prezident Makronun təslim olub hakimiyyəti sola təhvil verməli olduğunu iddia edib.

Sağçı Respublikaçıların rəhbəri Loran Vaukez isə əksinə, Fransua Bayrunu parazitləri qidalandırmaqdan yorulan “işləyən Fransa” ilə yarı yolda görüşməməkdə ittiham edib. “İşləyən fransalıların iki bayram gününü kəsməkdənsə, ümumiyyətlə işləməyən və müavinətlə dolananlar üçün 365 bayram gününü kəsmək daha yaxşı olardı.

Laurent Wauquiez ifrat solçu və hər şeydən əvvəl “France Insoumise” lideri Jean-Luc Mélenchonu xaos və inqilab axtarmaqda günahlandırdı və respublikaçıların hətta bir Mélenchon tərəfdarı olan bir hökumətə dözməyəcəkləri barədə xəbərdarlıq etdi. Bununla belə, o, blokunun digər üzvlərini ondan nümunə götürməyə məcbur etmədən, Fransua Bayruya səs verməyə çağırıb.

Prezident koalisiyası adından danışan Qabriel Attal proqnozlaşdırılan şəkildə bəyan edib ki, sabitlik naminə hökumət qorunmalıdır. Onun fikrincə, istefa vaxt itkisi və xaosdan başqa heç nə gətirməyəcək. Yaxşı olardı ki, növbəti prezident seçkilərinə qədər 18 ay müddətinə “ümumi maraqlara uyğun müqavilə” bağlansın.

Marin Le Pen, "Milli Mitinq" (RN) tərəfdarları adından Baş nazir Bayrunun "həqiqət anı" ilə bağlı mantrasını təkrarladı, lakin ondan fərqli olaraq, bunda çoxdan gözlənilən "xəyal hökumətinin əzabının sonunu" gördü. O, Nazirlər Kabinetinin acınacaqlı sona çatmasında və ölkənin maliyyə vəziyyətində hər kəsi günahlandırıb: “Sağ və solun liderləri, siz günahkarsınız”. O, prezidentin siyasətini və ölkənin büdcəsini müdafiə edə biləcək yeni baş nazirin seçiləcəyinə inanmadığını bildirib. Buna görə də RN parlament qrupunun sədri Milli Məclisin yeni buraxılmasını tələb edib və bunu “millətin ali mənafeyi” hesab edir. Aydındır ki, “millətin ali marağı” onun parlament çoxluğunu qazanması deməkdir. Belə olan halda Marin Le Pen “Milli Mitinq”dən baş nazir təyin etməklə təkcə parlamenti deyil, hökuməti də ələ keçirməyə hazırdır. Amfiteatrın o biri ucundan parlamentdəki “Ənsiz Fransa” qrupunun lideri Mathilde Panno ona cavab verdi.

Baş nazir və prezidenti varlıları zənginləşdirməkdə, yoxsulları isə yoxsullaşdırmaqda, qlobal istiləşmədə və Qəzzada müharibədə günahlandıran xanım Panno Fransua Bayrunu tez bir zamanda istefaya getməyə və Emmanuel Makronu özü ilə aparmağa çağırıb. "Xalq səbirsizdir" deyə o, çıxışını yekunlaşdırdı. Baş nazirin özü bu nəticəyə görə əvvəlcədən istefa vermiş kimi görünürdü. Həftə ərzində o, dəfələrlə tərəfləri “bir-biri ilə vətəndaş müharibəsi” aparmaqda, eyni zamanda “hökuməti devirmək” üçün həvəslə birləşməkdə ittiham edib. Sonda hökumətə etimadın əleyhinə 364 deputat, lehinə isə 194 deputat səs verib. Parlamentarilərin qərarı avtomatik olaraq kabinetin istefası ilə nəticələnir. Fransua Bayrou istefa ərizəsini çərşənbə axşamı səhər saat səkkizdə təqdim etmək niyyətindədir və həmin saatdan etibarən Fransada hər şey yenidən başlayacaq.

Yeni təyinat nə vaxt olacaq?

Fransada prezidentin hökumət başçısını təyin etmək səlahiyyəti var. Eyni zamanda, Milli Məclis istənilən vaxt hökumətə etimadsızlıq votutu verə bilər. Emmanuel Makron yaxın günlərdə yeni baş nazir postuna kimin keçəcəyini açıqlayacaq. Bu məlumatı bazar ertəsi, sentyabrın 8-i axşam Le Figaro yayıb. Makron sentyabrın 8-də Fransua Bayru hökumətinə etimadsızlıq səsverməsi keçirən Fransa Milli Assambleyasının qərarını “qeyd etdi”. Yelisey sarayının kommünikesində yeni hökumət başçısının rəsmi təyinatının tezliklə həyata keçiriləcəyi bildirilib. "Prezident yaxın günlərdə yeni baş naziri təyin edəcək", - Yelisey sarayının kommünikesində deyilir.

Çərşənbə axşamı prezident Makron və Fransua Bayru arasında görüş planlaşdırılır və onun istefasının bütün hökumətlə birlikdə qəbul ediləcəyi gözlənilir. Fransua Bayrou 2024-cü ilin dekabrında baş nazir vəzifəsini tutdu, lakin onun hökuməti səlahiyyət müddəti başlayandan bəri əhəmiyyətli siyasi çətinliklərlə üzləşdi. Bütün əvvəlki Fransa kabinetləri kimi, onun hakimiyyəti də parlamentdəki dəstəyə bağlı idi: Milli Assambleya istənilən vaxt etimadsızlıq elan etmək hüququna malikdir.

Bu il Fransa hökuməti ilə bağlı vəziyyət kifayət qədər qeyri-sabitdir. 2024-cü ilin sentyabrında işə başlayan Mişel Barnierin başçılıq etdiyi nazirlər kabineti dekabr ayına qədər cəmi üç ay işləyib, sonra o da istefa verib.

2024-cü ilin iyununda keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərindən sonra ölkədə siyasi atmosfer daha da gərginləşib. Makronun bu qərarı geniş rezonans doğurub və seçkilərdə üçüncü yeri tutan ifrat sağçı Milli Ralli partiyasının populyarlığını cilovlamağa yönəlib. Prezident koalisiyası qalib gələn solçu Yeni Xalq Cəbhəsi blokundan sonra ikinci yerdə qərarlaşıb. Nəticələrə baxmayaraq, üç əsas siyasi qüvvədən heç biri parlament çoxluğu əldə edə bilmədi ki, bu da siyasi qeyri-sabitliyə şərait yaratdı və hökumətin işini xeyli çətinləşdirdi.

Xatırladaq ki, Fransa parlamentariləri baş nazir Fransua Bayru və hökumətinin istefasına səs veriblər. Bu qərar ölkəni yeni siyasi böhrana sürükləyir. Əvvəllər Zelenskinin Ukrayna üçün təhlükəsizlik təminatlarını müzakirə etmək istəyənlər Koalisiyasının sammitində iştirak etmək üçün Parisə gəldiyini yazmışdıq.

V.VƏLİYEV