Cəbrayılın azad olunması tarixi Qələbəmizin başlanğıcı oldu

Cəbrayıl rayonu 1993-cü il avqustun 23-də Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdi. İşğal zamanı Cəbrayıl rayonu 1 şəhər, 4 qəsəbə və 92 kənddən ibarət idi. 52000 nəfər əhalisi olan rayon ərazisi və bu ərazidəki 72 ümumtəhsil məktəbi, 8 xəstəxana, 132 tarixi abidə, 150 mədəniyyət ocağı, 100-ə yaxın kənd ermənilərin işğalına məruz qalaraq vəhşicəsinə dağıdıldı. I Qarabağ müharibəsində Cəbrayıl rayonundan 362 nəfər şəhid, 191 nəfər əlil olub. 6 nəfər rayon sakini Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülüb.

2020- ci il sentyabrın 27-də Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin komandanlığı ilə qəhrəman Azərbaycan Ordusu torpaqlarımızı işğaldan azad etməyə başladı. 2020-ci il oktyabrın 4-ü Cəbrayıl işğaldan azad olundu. Bügün bütün cəbrayıllıların həyatında unudulmaz bir günə çevrildi. Çünki 27 illik vətən həsrətinə son qoyulmuşdu.

Prezident İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva 2020 – ci il noyabrın 16 -da Cəbrayıl şəhərinə səfər etmiş, Araz çayı üzərində yerləşən Xudafərin körpüsünə 3 rəngli Azərbaycan bayrağını sancmışdır. Bu bayrağın sancılması çox böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bütün dünya azərbaycanlıları bunu çox böyük fəxrlə izləyirdilər.Cəbrayıl əməliyyatı nəticəsində Ermənistan ordusunun xeyli canlı qüvvəsi və texnikası məhv edilmişdir. Üstəlik Azərbaycan ordusunun Xocavənd rayonunun cənub kəndləri və strateji Hadrud qəsəbəsi istiqamətində hərbi əməliyyat keçirilməsi üçün geniş imkan yaranmışdır.

2020-ci il 27 sentyabr tarixində Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndləri, 3 oktyabr tarixində Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy və Quycaq kəndləri, 4 oktyabr tarixində Cəbrayıl şəhərini və rayonun 9 kəndini – Karxulu, Şükürbəyli, Çərəkən, Daşkəsən, Horovlu, Mahmudlu, Cəfərabad, Yuxarı Maralyan və Decal kəndlərini işğaldan azad etmişdir. Cəbrayıl rayonunun ərazisində aparılan hərbi əməliyyatlar nəticəsində ümumilikdə 1 şəhər (Cəbrayıl) və 90 kənd işğaldan azad edildi. Cəbrayıl rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 22797 hərbi qulluqçusu “Cəbrayılın azad olunmasına görə” medalı ilə təltif edilmişdir.

Cəbrayıl rayonu ərazisində yerləşən qədim Xudafərin körpüsünün düşməndən azad edilməsi və Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin bu körpüdə Azərbaycan bayrağını ucaltmasının böyük tarixi və siyasi əhəmiyyəti vardır. Düşmən Cəbrayıl ərazisində bir neçə xətdən ibarət istehkamlar qurmuşdu və bu istehkamları yarmaq çox böyük qəhrəmanlıq və fədakarlıq tələb edirdi. Cəbrayıl əməliyyatının əhəmiyyəti, eyni zamanda, ondan ibarət idi ki, Cəbrayıl azad olunandan sonra o vaxt işğal altında olan digər rayonlara uğurlu əks hücumunuz mümkün olmuşdur. Cəbrayıldan sonra Azərbaycan Ordusunun Xocavənd rayonunun cənub kəndləri və strateji Hadrut qəsəbəsi istiqamətində hərbi əməliyyatlar keçirməsi üçün geniş imkanlar yarandı. Üstəlik, Zəngilan, ondan sonra Qubadlı və Laçın rayonunun cənub hissəsi işğalçılardan azad edildi və Laçın dəhlizi Azərbaycanın nəzarətinə götürüldü.

Prezident İlham Əliyevin 31 iyul 2023-cü il Sərəncamına əsasən, 4 oktyabr Cəbrayıl şəhəri günü elan edilib. Bu gün təkcə bir şəhərin yox, bütün Azərbaycanın bayramıdır. Çünki Cəbrayılın azadlığı – Azərbaycanın azadlığı, Cəbrayılın dirçəlişi – Azərbaycanın dirçəlişidir. Cəbrayıl bu gün həm qəhrəmanlıq, həm də yenidənqurma abidəsidir. Buradan boylanan ümid sabaha inam, gələcəyə güvən deməkdir. Cəbrayılın hər daşı, hər ağacı, hər nəfəsi bizə bir həqiqəti xatırladır: Azərbaycan qalib xalqdır və bu qələbə əbədidir.

Prezident İlham Əliyevin siyasəti nəticəsində işğaldan azad edilmiş ərazilərə həyat yenidən qayıdır. Cəbrayıl rayonuna qayıdış Aprel döyüşləri zamanı əldə etdiyimiz qələbədən sonra başlamışdı. Cocuq Mərcanlı kəndinə sakinlərin o zaman qayıdışı Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi Böyük Qayıdışın əsasının qoyulması oldu. Öz ev-eşiyindən, doğma yurd-yuvasından məcburi köçkün düşmüş bir milyondan çox soydaşımızın 30 il həsrətlə gözlədiyi Böyük Qayıdış məhz Cəbrayıl rayonundan başladı.

Rövlan Heydərov

YAP Naftalan şəhər təşkilatının sədri