Ortaq tarixi və etnik köklər, dil və mədəniyyət birliyi

Türk xalqlarını bir ailə kimi birləşdirən əsas mənəvi dayaqlar ortaq tarix, etnik köklər, dil və mədəniyyət birliyidir. Bu birliyin kökləri minilliklərə söykənir və xalqlarımız bu ortaq dəyərləri əsrlər boyu qoruyub saxlamışdır. Tarix boyu türk xalqları müxtəlif dövlətlər şəklində yaşamalarına baxmayaraq, dil, adət-ənənə, həyat tərzi və dünyagörüşlərindəki oxşarlıqlar heç vaxt itməmiş, əksinə, zaman keçdikcə daha da möhkəmlənmişdir. Bu gün həmin mənəvi birliyin müasir təcəssümü kimi Türk Dövlətləri Təşkilatı çıxış edir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Qəbələdə keçirilən XII Zirvə Görüşündə qeyd etdiyi kimi, ortaq tarix və etnik köklər, ortaq dil bizi bir ailə kimi birləşdirir və bu ailəvi bağlar gələcəkdə daha böyük güc və həmrəyliyin əsasını təşkil edir. Bu fikir yalnız siyasi deyil, həm də dərin mənəvi bir konsepsiyanın ifadəsidir. Çünki Türk dünyasının birliyi ideyası təkcə diplomatik münasibətləri deyil, həm də mədəni və mənəvi inteqrasiyanı əhatə edir. Türk xalqları arasındakı əlaqələrə nəzər saldıqda, dilin və mədəniyyətin bu birliyin formalaşmasında əsas rol oynadığı açıq şəkildə görünür. Türk dilləri arasında qarşılıqlı anlaşma, ortaq ifadələr və oxşar qrammatik quruluş xalqları bir-birinə daha da yaxınlaşdırır. Dil yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də milli kimliyin və mənəvi varlığın daşıyıcısıdır. Bu baxımdan türk xalqları dillərini qorumaqla həm də ümumtürk mədəni irsini gələcək nəsillərə ötürürlər. Mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq — ortaq filmlər, ədəbi layihələr, musiqi və folklor festivalları kimi təşəbbüslər bu birliyin canlı və dinamik qalmasına xidmət edir. Hər bir xalq öz milli dəyərlərini qorumaqla ortaq mədəniyyət məkanına töhfə verir və bu, Türk dünyasının mədəni qüdrətini daha da artırır. Bu gün Türk Dövlətləri Təşkilatının fəaliyyəti təkcə siyasi və iqtisadi əməkdaşlıqla məhdudlaşmır. O, həm də ortaq kimliyin qorunması və möhkəmləndirilməsi istiqamətində mühüm missiya daşıyır. Ortaq tarix, ortaq qəhrəmanlıq səhifələri, ortaq ədəbiyyat və mədəni dəyərlər əsasında formalaşan bu ideya Türk xalqlarının gələcək inkişafında böyük rol oynayır. Məsələn, Orxon-Yenisey abidələri, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı, Nizami, Füzuli, Əlişir Nəvai, Yunus Əmrə kimi dahilərin yaradıcılığı bütün Türk dünyasına məxsus mədəni sərvətlərdir. Bu dəyərlər təkcə bir millətə deyil, ümumtürk mədəniyyətinə məxsus ortaq simvollardır və xalqlar arasında mənəvi körpü rolunu oynayır. Prezident İlham Əliyevin də vurğuladığı kimi, Türk dünyasının birliyi yalnız keçmişə deyil, həm də gələcəyə yönəlmiş strateji bir məqsəddir. Müasir dövrdə bu birliyin yeni formaları yaranır. Təhsil, elm, texnologiya və informasiya sahəsində əməkdaşlıq yeni nəsil türk gənclərinin ortaq ideyalar və dəyərlər əsasında formalaşmasına şərait yaradır. Türk Universitetlər Birliyi, Türk Akademiyası, Türk Mədəniyyəti Fondu kimi qurumlar bu istiqamətdə mühüm fəaliyyət göstərir. Tələbə mübadiləsi proqramları, ortaq tədqiqat layihələri və mədəni tədbirlər vasitəsilə türk xalqları arasında bilik və təcrübə mübadiləsi genişlənir. Bu isə ümumi düşüncə tərzinin və mənəvi yaxınlığın daha da möhkəmlənməsinə səbəb olur. Ortaq kimlik və mənəvi bağların gücləndirilməsi siyasi sabitlik və qarşılıqlı etimad üçün də möhkəm təməl yaradır. Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində qəbul olunan sənədlər, ortaq iqtisadi layihələr, nəqliyyat dəhlizləri və enerji əməkdaşlığı bu mənəvi birliyin praktik təzahürləridir. Mədəni əsas üzərində qurulan siyasi əməkdaşlıq daha dayanıqlı və uzunmüddətli olur. Prezident İlham Əliyev də bu məqamı xüsusi vurğulayaraq, Türk dünyasının birliyinin yalnız emosional və simvolik deyil, həm də strateji və praqmatik xarakter daşıdığını qeyd etmişdir. Çünki ortaq tarixə və dəyərlərə söykənən hər bir əməkdaşlıq modeli dayanıqlıdır və qlobal təzyiqlərə qarşı davamlı olur. Türk dünyasının birliyi eyni zamanda beynəlxalq arenada milli maraqların daha effektiv müdafiəsinə imkan yaradır. Geosiyasi vəziyyətin sürətlə dəyişdiyi, yeni güc mərkəzlərinin formalaşdığı dövrdə ortaq mənsubiyyət hissi ölkələr arasında həmrəylik və qarşılıqlı dəstəyi gücləndirir. Türk dövlətləri qarşılıqlı etimad və bərabərlik prinsipləri əsasında münasibətləri inkişaf etdirdikcə bu ailə daha da böyüyür və möhkəmlənir. Bu həm də gənc nəsildə ortaq türk kimliyinin formalaşmasına təsir göstərir. Gənclərin ortaq tarix, dil və mədəniyyət haqqında məlumatlandırılması gələcəkdə bu birliyin davamlılığını təmin edəcək. Ortaq tarixi və etnik köklər, dil və mədəniyyət üzərində qurulan Türk dünyası birliyi təkcə keçmişin yadigarı deyil, həm də gələcəyin strateji istiqamətidir. Bu birlik siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə böyük potensiala malikdir. Hər bir üzv dövlət bu dəyərlərin qorunması və inkişafı üçün məsuliyyət daşıyır. Türk xalqları arasındakı dostluq, qarşılıqlı hörmət və mənəvi bağlılıq regionda sülhün, sabitliyin və tərəqqinin möhkəmlənməsinə xidmət edir. Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi, bizi bir ailə kimi birləşdirən bu ortaq köklər gələcək nəsillər üçün ən böyük sərvət, ən güclü dayaq və ən etibarlı istiqamət olacaq. Bu, həm tarixi mirasın qorunması, həm də Türk dünyasının gələcəkdə qlobal miqyasda güclü bir mərkəzə çevrilməsi üçün əsas mənəvi təməl rolunu oynayır.


Şəbnəm Uğurlu
YAP Laçın Rayon Təşkilatı 54 saylı ƏPT sədri,
Azərbaycan Respublikası Qabaqcıl Təhsil İşçisi
Laçın şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbin direktor müavini