Füzuli şəhərinin azadlığı və bərpasında beş il

2020-ci il 17 oktyabr tarixi Azərbaycan tarixində dönüş nöqtəsi kimi qalacaq. Bu gün Füzuli şəhərinin azad edilməsinin 5-ci ildönümü qeyd olunur. Həmin gün Azərbaycan Ordusu Füzuli şəhərini işğaldan azad etdi və bu, təkcə hərbi qələbə deyildi, həm də Böyük Qayıdışın başlanğıcı oldu. Füzuli şəhəri Azərbaycanın strateji və tarixi baxımdan önəmli mərkəzlərindən biri idi. İşğaldan əvvəl burada iqtisadi, mədəni və sosial həyat aktiv şəkildə davam edirdi. Lakin 30 ildən artıq davam edən işğal şəhəri tamamilə xarabalığa çevirdi, binalar dağıldı, infrastruktur sıradan çıxdı, tarixi abidələr isə məhv edildi. Şəhərin işğaldan əvvəlki həyatı artıq yaddaşlarda qaldı. Bu baxımdan, Füzulinin azad olunması həm hərbi, həm də mənəvi qələbə idi. Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığı və yüksək hazırlığı sayəsində şəhər işğaldan azad edildi. Bu, eyni zamanda, bölgədə sülh və təhlükəsizlik üçün yeni mərhələnin başlanğıcı oldu.

Azad olunandan dərhal sonra dövlət “Böyük Qayıdış” proqramını icra etməyə başladı. Bu proqramın əsas məqsədi məcburi köçkünlərin doğma torpaqlara qayıdışını təmin etmək və şəhəri yenidən qurmaq idi. Füzuli şəhərinin bərpası yalnız fiziki deyil, həm də iqtisadi, sosial və mədəni sahələri əhatə etdi. Dövlət bu layihəni yalnız tikinti işləri ilə məhdudlaşdırmadı, həm də şəhərin gələcək inkişafını strateji şəkildə planlaşdırdı. İlk addımlardan biri Füzuli Beynəlxalq Hava Limanının tikintisi oldu. Bu liman regionun tranzit potensialını artırdı və iqtisadi canlanmaya təkan verdi. Hava limanının istifadəyə verilməsi ilə bölgəyə həm daxili, həm də xarici sərmayələr axmağa başladı. Nəqliyyat infrastrukturu prioritet layihələrdən biri olaraq diqqət mərkəzində saxlanıldı. Füzuli-Hadrut və Füzuli-Şuşa yolları yenidən quruldu. Bu yollar yalnız iqtisadi fəaliyyət üçün deyil, həm də təhlükəsizlik və strateji məqsədlər üçün vacibdir. Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa avtomobil yolu strateji əhəmiyyət daşıyır və regionun hərbi, iqtisadi təhlükəsizliyini təmin edir. Yol infrastrukturunun bərpası ilə yük daşımaları sürətləndi, kənd təsərrüfatı məhsullarının daşınması asanlaşdı. Habelə, şəhərin içində küçələrin və prospektlərin modernləşdirilməsi üçün planlar hazırlandı. Şəhər mərkəzi yenidən planlaşdırıldı və ağıllı şəhər konsepsiyası tətbiq edildi. Bu konsepsiya çərçivəsində evlər və ictimai obyektlər müasir standartlara uyğun tikildi. Məktəblər, uşaq bağçaları və tibb mərkəzləri istifadəyə verildi. 960 şagird yerlik məktəb region üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Sosial obyektlərin tikintisi ilə əhali üçün rahatlıq təmin edildi. Su təchizatı və kanalizasiya sistemləri tamamilə bərpa edildi. Yağış suyu idarəetmə sistemi şəhərin ekoloji balansını qorumaq məqsədi ilə quruldu. Enerji təchizatı üçün yarımstansiyalar inşa edildi və elektrik xətləri yeniləndi. Füzuli rəqəmsal yarımstansiyası region üçün nümunəvi oldu. Günəş panelləri, ağıllı işıqlandırma sistemləri və tullantıların çeşidlənməsi texnologiyaları tətbiq edildi. Şəhərin mərkəzində parklar və yaşıllıq sahələri salındı. Dövlət Bayrağı kompleksi ilə bəzədilmiş mərkəzi meydan şəhərin simvoluna çevrildi. Məcburi köçkünlər üçün yeni mənzillər ayrıldı və sosial inteqrasiya proqramları həyata keçirildi. Yeni iş yerləri yaradıldı, peşə təlimləri təşkil edildi və gənclərin məşğulluğu dəstəkləndi. Füzuli Gənclər Evi gənclər üçün mədəni və sosial fəaliyyətlərin mərkəzinə çevrildi.

İqtisadi layihələr arasında sənaye parkları, kənd təsərrüfatı klasterləri, suvarma sistemlərinin yenilənməsi və kiçik-orta sahibkarlığa dəstək tədbirləri həyata keçirildi. Beynəlxalq sərmayəçilər, xüsusilə türk şirkətləri, bərpa layihələrində fəal iştirak etdi. Bu əməkdaşlıq şəhərin iqtisadi potensialını daha da artırdı. Turizm sektoruna xüsusi diqqət yetirildi; otellər, restoranlar və əyləncə obyektləri açıldı. Mədəniyyət sahəsində də ciddi addımlar atıldı. Kitabxanalar, sərgi salonları və mədəni mərkəzlər istifadəyə verildi. Tarixi abidələr və dini məbədlər bərpa edildi, məscidlər fəaliyyətə başladı. Parklar və küçələr abadlaşdırıldı. Şəhərin təhlükəsizlik sistemi modernləşdirildi, müasir kameralar və nəzarət texnologiyaları tətbiq olundu. Əhalinin sayı 2024-cü ildə 3,000 nəfərə çatdı və yeni ailələrin köçü davam edir. Yeni yaşayış sahələri həm çoxmərtəbəli binalardan, həm də həyətyanı evlərdən ibarətdir. Şəhər abadlaşması davam edir və estetik dizayn ön plandadır. Uşaq meydançaları, idman kompleksləri, velosiped yolları və sağlam həyat təşviq edən obyektlər istifadəyə verildi. Sosial xidmətlər və ictimai nəqliyyat sistemi modernləşdirildi. Məktəblərdə ağıllı sinif sistemləri tətbiq olundu və təhsildə innovativ texnologiyalar istifadəyə verildi. Sağlamlıq sistemində telemeditsina xidmətləri genişləndirildi. Şəhər planlaşdırılarkən ekoloji davamlılıq əsas götürüldü. Suvarma və drenaj sistemləri ekoloji standartlara cavab verir. Enerji qənaətinə yönəlik layihələr reallaşdırıldı. Füzuli regionda innovasiya mərkəzinə çevriləcək. Texnoparklar, startap mərkəzləri və elm-texnika obyektləri fəaliyyətə başlayacaq. Bu mərkəzlər gənclərin innovativ düşüncəsini və texnoloji bacarıqlarını inkişaf etdirəcək. Beş il ərzində Füzuli şəhəri xarabalıqlardan çıxaraq regionun yeni simasına çevrildi. Burada həyat var: uşaqlar məktəbə gedir, ailələr yeni evlərində yaşayır, şəhər küçələrində Azərbaycan bayrağı dalğalanır. Füzuli həm Azərbaycanın iqtisadi, həm də sosial inkişaf modelinə çevrildi. Böyük Qayıdışın ürəyi burada atır. Bu şəhər dövlətin planlı siyasətinin, xalqın iradəsinin və milli birliyin təntənəsidir. Füzuli artıq təkcə coğrafi məkan deyil, həm də gələcəyin və dirçəlişin rəmzidir. Regionda yaradılan yeni şərait, həmçinin biznes, mədəniyyət və turizm sahələrində inkişaf üçün münbit zəmin yaratdı. Şəhərin bərpası ilə yerli əhali yalnız fiziki məkanlara deyil, həm də milli mənəvi dəyərlərə qayıtdı. Tarixi məkanlar və dini abidələrin bərpası xalqa həm mədəni, həm də mənəvi dəstək verdi. Bu layihələr Füzulinin həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq səviyyədə nüfuzunu artırdı. Füzuli şəhəri müasir şəhər texnologiyalarının tətbiq olunduğu nümunəvi mərkəzə çevrildi. Burada ağıllı enerji, su idarəetməsi, tullantıların idarə olunması sistemləri işləyir. Şəhərdə yaradılan yaşıllıq sahələri və parklar həm əhalinin istirahətini təmin edir, həm də ekoloji tarazlığı qoruyur. Sosial layihələr və mədəni tədbirlər şəhər həyatının dinamikliyini göstərir. Füzuli həmçinin strateji iqtisadi mərkəzə çevrilir. Sənaye parkları, kənd təsərrüfatı klasterləri və investisiya imkanları regionun inkişafını təmin edir. Beynəlxalq sərmayələr və əməkdaşlıq layihələri şəhərin iqtisadi potensialını artırır. Habelə, turizm infrastrukturu turistləri cəlb edir, bölgənin tanınmasını təmin edir. Yeni yaşayış sahələri, ictimai obyektlər və sosial xidmətlər əhalinin rahatlığını təmin edir. Uşaqlar məktəblərə gedir, ailələr sağlam və təhlükəsiz mühitdə yaşayır. Şəhərin mərkəzində Dövlət Bayrağı kompleksi milli həmrəyliyin simvoludur. Gənclər üçün yaradılmış mərkəzlər onların bacarıqlarını inkişaf etdirir. Füzuli Gənclər Evi, startap mərkəzləri və texnoparklar gəncləri innovasiyaya təşviq edir. Füzuli şəhərinin bərpası Azərbaycan dövlətinin gücünü və xalqın iradəsini nümayiş etdirir. Bu şəhər həm dövlətin planlı siyasətinin, həm də milli birliyin uğur nümunəsidir. Füzuli artıq təkcə coğrafi məkan deyil, həm də gələcəyin, dirçəlişin və ümidin rəmzidir. Şəhərdə həyatın hər sahəsi modernləşdirilmiş, ekoloji və sosial baxımdan davamlı şəkildə qurulmuşdur. Şəhərin iqtisadi, mədəni və sosial inkişafı davam edir. Yeni texnoloji layihələr həyata keçirilir, iş yerləri artırılır. Məktəblərdə təhsil keyfiyyəti yüksəldilir, sağlamlıq sistemi modernləşdirilir. Turizm sektorunda infrastruktur inkişaf etdirilir, mədəni tədbirlər və festivallar təşkil edilir.

Füzuli şəhərinin bərpası, həmçinin regionun digər şəhərləri üçün model oldu. Burada tətbiq olunan texnologiyalar, sosial və iqtisadi təşəbbüslər ölkə üzrə genişləndiriləcək. Şəhərin abadlaşması, infrastrukturu və sosial layihələri bölgədə yaşayan insanlar üçün həyat keyfiyyətini artırır. Füzuli artıq Azərbaycanın inkişaf modelini təcəssüm etdirir. Burada hər bir layihə planlı, məqsədyönlü və uzunmüddətlidir. Dövlətin dəstəyi, xalqın iradəsi və milli birliyin nəticəsi olaraq Füzuli həm yerli əhali üçün, həm də ölkə üçün önəmli mərkəzə çevrilmişdir. Beş il ərzində Füzuli şəhəri yalnız fiziki bərpa deyil, həm də mənəvi və sosial bərpa nümunəsi oldu. Şəhərdə həyat canlanıb, uşaqlar məktəbə gedir, ailələr yeni evlərdə yaşayır. Füzuli artıq Azərbaycanın iqtisadi, sosial və mədəni inkişaf modelinin təcəssümüdür. Bu şəhər Böyük Qayıdışın ürəyidir, milli birlik və dövlət strategiyasının təntənəsidir. Füzuli şəhəri gələcək nəsillər üçün nümunə olacaq. Burada yaradılan infrastrukturlar, sosial layihələr və ekoloji tədbirlər şəhərin uzunmüddətli inkişafını təmin edəcək. Şəhərin abadlaşdırılması, iqtisadi və sosial inkişafı davam edir. Burada hər bir addım planlı, məqsədyönlü və uzunmüddətlidir. Füzuli artıq təkcə coğrafi məkan deyil, həm də milli qürurun, dirçəlişin və gələcəyin simvoludur.

Fərid Mustafayev

YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini