44 günlük Vətən müharibəsi bizim şanlı tariximizdir - ŞƏRH

20 oktyabrın 2020-ci ildə bütün Azərbaycan xoş bir xəbərə sevindi. Ali Baş Komandan İlham Əliyev xalqa müraciət edərək Zəngilanın işğaldan azad olunmasını sevinclə bildirdi. 27 il dədə-baba yurdundan didərgin düşən zəngilanlılıların sevincini heç bir sözlə ifadə etmək olmurdu. Artıq Zəngilan işğaldan azad olunmuş rayonlarımız sırasındadır.

Zəngilan Azərbaycanın ən qədim guşələrindən biridir. Zəngilan rayonu Azərbaycan Respublikasının dağətəyi ərazisində yerləşməklə iqtisadi cəhətdən əsasən kənd təsərrüfatı istiqamətli olmuş, 29 kolxoz-sovxozu, 1 arıçılıq təsərrüfatını, 4 kooperativi və 3 kəndli-fermer təsərrüfatını əhatə etmişdir. Ərazisində 21 dəmiryol müəssisəsi və 6 dəmir yol vağzalı fəaliyyət göstərirdi. Münaqişədən əvvəl orada 35 min adam yaşayırdı. Ümumi ərazisi 730 kv.km olan rayonun mərkəzinin və 83 kəndinin işğalı nəticəsində yüzlərlə adam həlak olmuşdur. Füzuli və Cəbrayıl rayonları işğal olunduqdan sonra zəngilanlılar 67 gün tam mühasirə şəraitində ermənilərlə vuruşmuşdu. 25-29 oktyabr 1993-cü ildə Zəngilan rayonunun əhalisi son anadək vuruşaraq, 235 nəfər şəhid və itkin verərək Araz çayını keçmiş, İran İslam Respublikasının ərazisi ilə keçərək Azərbaycanın 43 rayonunda müvəqqəti məskunlaşmışlar.

Bütün işğaldan azad olunmuş bölgələr kimi Zəngilanda da işğalın, düşmənin barbarlığının izləri hər addımda görünürdü. Burada daş-daş üstdə qalmamışdı, bütün evlər dağılıb, damı, pəncərələri sökülüb, aparılıb, ağacları kəsilib, qəbiristanlıqlar, tarixi abidələr yerlə yeksan edilib, hər yer xarabaya çevrilmişdir.

Zəngilanlılar işğal müddətində heç vaxt ümidlərini itirmədilər. Zəngilan həsrəti ilə yaşayan bu insanlar bütün çətinliklərə baxmayaraq, doğma torpaqlarının işğaldan azad olunacağı günü düz 27 il gözlədilər. Əmin idilər ki, Zəngilana qayıdacaqlar və o gün gəldi. Çünki Ulu Öndər Heydər Əliyev və onun siyasətini davam etdirən Ali Baş Komandan İlham Əliyev zəngilanlılara Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunacağı sözünü vermişdi. Təxminən 30 il sonra o gün gəlib çıxdı, onlar öz torpaqlarına, yenidən şirin həyatlarına qayıtdılar.

Rəşadətli Azərbaycan Ordusunun əsgər və zabitlərinin canı, qanı bahasına Vətən müharibəsində Zəngilan şəhəri, Zəngilan rayonunun Mincivan, Ağbənd, Bartaz qəsəbələri işğaldan azad edilib. 44 günlük Zəfər yürüşündə hər gün qələbə xəbərləri gəlirdi. Prezident İlham Əliyev bu xoş xəbərlərdən birini də 2020-ci il oktyabrın 20-də xalqa çatdırdı: “Zəngilan rayonu. Şanlı Azərbaycan Ordusu Zəngilan rayonu ərazisinə də daxil olub, girib və yaşayış məntəqələrinin azad olunması təmin edilib. Zəngilan rayonu ərazisində yerləşən yaşayış məntəqələrinin adlarını çəkirəm: Havalı kəndi, Zərnəli kəndi, Məmmədbəyli kəndi, Həkəri kəndi, Şərifan kəndi, Muğanlı kəndi və Zəngilan şəhəri! Zəngilan bizimdir! Qarabağ bizimdir!”.

Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsi yekunlaşdıqdan dərhal sonra düşmən tapdağından xilas edilən ərazilərdə sürətli şəkildə yenidənqurma işlərinə başlayıb. Strateji əhəmiyyətə malik avtomobil və dəmir yollarının keçəcəyi Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonuna daxil olan Zəngilanda tikilən Beynəlxalq Hava Limanının 2022-ci il oktyabrın 20-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə açılış mərasimi olub. Bu Hava limanı Qarabağın mühüm nəqliyyat qovşağına çevrilməsini şərtləndirən əsas amillərdəndir. Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri tərəfindən 2021-ci il oktyabrın 26-da təməli qoyulan Zəngəzur dəhlizinin-Horadiz-Cəbrayıl-Zəngilan-Ağbənd avtomobil yolunun tikintisi sürətlə davam etdirilir.

Azad olunan ərazilərdə hazırda bərpa-quruculuq işlərinin aparılması sakinləri sevindirir. Artıq Zəngilanda bir çox yenidənqurma işləri görülüb. Böyük Qayıdış Proqramı çərçivəsində Zəngilanın Ağalı kəndində müasir, yeni evlər inşa olunub. Kənd meydanında Dövlət Xidmətləri Mərkəzi yaradılıb. Keçmiş məcburi köçkünlərin öz yurd-yuvalarına qayıdışını, həyata keçirilən infrastruktur layihələrini görəndə hər birimizdə qürur hissi yaradır.

Qəhrəman Azərbaycan xalqının əzmi, gücü, qətiyyəti sayəsində füsunkar təbiətli, təbii ehtiyatlarının zənginliyi ilə də fərqlənən Zəngilanın azad olunduğu gün tarixə Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq salnaməsinin Zəngilan səhifəsi kimi yazıldı.

Aytən Məmmədli

YAP Ağstafa rayon təşkilatının əməkdaşı