Müstəqil Azərbaycanın tarixində ən böyük amnistiya

Müstəqil Azərbaycanın müasir dövründə həyata keçirilən amnistiya tədbirləri ölkənin hüquq sistemi və sosial siyasəti baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Amnistiya, adətən, müxtəlif kateqoriyalardan olan insanlara verilən hüquqi güzəştlər və cəza azadolmaları şəklində həyata keçirilir. Azərbaycanın müstəqillik dövründə bu kimi tədbirlər cəmiyyətin sosial ədalətinə, hüquqi qaydaların tənzimlənməsinə və vətəndaşların dövlətə inamının gücləndirilməsinə xidmət edir. Müstəqil Azərbaycanın tarixində ən böyük amnistiya 2020-ci ilin dekabr ayında Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə həyata keçirilmişdir. Bu amnistiya zamanı müxtəlif cinayətlərə görə həbs olunan şəxslərin əksəriyyəti əhatə olunmuş, onlar cəzalarının qalan hissəsindən azad edilərək sərbəst buraxılmışdır. Həmin amnistiyanın əhatə dairəsi olduqca geniş olmuş və minlərlə şəxsi əhatə etmişdir. Amnistiyanın məqsədi yalnız azadlığa buraxılma ilə məhdudlaşmayaraq, eyni zamanda məhkumların cəmiyyətə reinteqrasiyasını təmin etmək, ailə dəyərlərini qorumaq və sosial gərginliyi azaltmaq olmuşdur. Amnistiyanın həyata keçirilməsində bir sıra kriteriyalar tətbiq edilmişdir. Qanunvericiliklə müəyyən edilmiş xüsusilə ağır cinayətlər istisna olmaqla, əksər cinayət kateqoriyaları amnistiya aktına daxil edilmişdir. Eyni zamanda, məhkumların davranışı, islah olunma səviyyəsi və cəmiyyət üçün təhlükəlilik dərəcəsi nəzərə alınmışdır. Proses hüquqi prosedurlara uyğun, şəffaflıq və ədalət prinsipləri əsasında aparılmışdır. Bu amnistiyanın sosial və hüquqi əhəmiyyəti böyük olmuşdur. Minlərlə insan ailəsinə qovuşmuş, onların sosial və psixoloji vəziyyəti yaxşılaşmışdır. Amnistiya aktı humanizm prinsiplərinə əsaslanan hüquqi yanaşmanın bariz nümunəsi kimi qiymətləndirilmiş və Azərbaycanın beynəlxalq imicinə müsbət təsir göstərmişdir. Eyni zamanda, bu cür addımlar cəmiyyətin dövlətə və hüquq sisteminə olan etimadını daha da gücləndirmişdir. Bundan əlavə, 15 dekabr tarixində irəli sürülmüş son amnistiya təşəbbüsü də Azərbaycanın humanist hüquq siyasətinin davamlı xarakter daşıdığını göstərir. Bu təşəbbüs əvvəlki amnistiya təcrübələrinə əsaslanaraq, cəza siyasətində daha çevik və sosial yönümlü yanaşmanı ön plana çıxarmışdır. Xüsusilə az ağır cinayətlər törətmiş, sosial baxımdan həssas qruplara aid olan şəxslərin əhatə olunması nəzərdə tutulmuş, məhkumların yenidən cəmiyyətə inteqrasiyasına şərait yaradılması əsas məqsəd kimi müəyyən edilmişdir. 15 dekabr Prezident İlham Əliyevin amnistiya təşəbbüsü dövlətin hüquqi islahatlara sadiqliyini və insan amilinə verdiyi dəyəri bir daha nümayiş etdirmişdir. Müstəqil Azərbaycanın ən böyük amnistiyaları dövlətin sosial siyasətinin mühüm tərkib hissəsi kimi çıxış edir. Bu tədbirlər islah prosesinin gücləndirilməsinə və məhkumların cəmiyyətə uyğunlaşmasına xidmət edir. Amnistiya institutunun tətbiqi Azərbaycan qanunvericiliyində humanizm prinsiplərinin möhkəmləndirilməsinə və gələcəkdə oxşar hüquqi təşəbbüslərin həyata keçirilməsinə möhkəm zəmin yaradır.

Saday Qasımov
Azərbaycan Tibb Universitetinin1-ci kurs tələbəsi