SOS: İnformasiya zombifikasiyası – KÜNCDƏN BAXIŞ

Elçin Bayramlı

İnformasiya bolluğu ortalığın saxta məlumatlarla dolmasına səbəb olur. Xüsusən də, gənc nəslin sosial şəbəkələrdən istifadə etməsi və bütün məlumatları buradan alması, onların səhv məlumatlanmasına gətirib çıxarır. Müasir gənclər peşəkar mənbələrdən (mediadan, rəsmi orqanlardan və s) məlumat almaqdan qəti şəkildə imtina edir, onlayn platformalara üstünlük verirlər. Belə ki, statistikaya görə, gənclərin yalnız 1-2 faizi peşəkar Azərbaycan və dünya mediasını izləməkdə davam edir.

Beləliklə, böyük bir kütlədə sosial şəbəkələrdə yayılan məlumatlar əsasında fikir formalaşır. Artıq ciddi mənbələrdən istənilən məlumatı öyrənmək, elmi məqalələr, kitablar oxumaq heç kimi maraqlandırmır. Əminliklə demək olar ki, gənclər arasında siyasi, sosial-iqtisadi, elmi mövzularda debatlara, tok-şoulara, diskussiya proqramlarına baxmaq sıfıra enib. Bu gün yeniyetmələri və gəncləri ancaq trenddə olan materiallar və sosial şəbəkələrdəki söhbətlər- kiminləsəsə yazışmalar maraqlandırır və bu, çox acınacaqlı haldır.

Nəticədə osial şəbəkələrdə nəzarətsiz informasiya istehlakı səbəbindən gənclərdə tarixi, siyasi və sosial hadisələr haqqında təhrif olunmuş təsəvvür formalaşır. Problemin ciddiliyinə baxmayaraq, cəmiyyət hələ də buna lazımi diqqət yetirmir.

Gənclər aktual informasiyaları tez almağa çalışır, onun obyektivliyinə çox əhəmiyyət vermirlər. Beləliklə, biz onları ciddi mənbələrə yönəldə bilmirik. Uşaq və yeniyetmələrin tərbiyəsində ailənin və məktəbin rolu praktiki olaraq arxa plana keçir. Gənc nəslin psixologiyası internetdə formalaşır.

Əyləncəli məzmun, şou və şübhəli məzmunlu materiallar dünyasına getdikcə daha çox qərq olan müasir gənclər arasında daha bir narahatedici tendensiya diqqət çəkir. Belə ki, internet məkanı milli mənəvi dəyərlərə xələl gətirən psixoloji təzyiq və təbliğat elementləri ilə doludur.

Təhsil, elm, mədəniyyət və mənəvi inkişaf arxa plana keçir. Təsirə düşən və asan yolla sürətli varlanmaq imkanları axtaran gənclər qumara və əyləncəyə üstünlük verirlər. Erkən yaşdan təbii ünsiyyətdən uzaqlaşma var- yalnız virtual əlaqələr və münasibətlər qalır. Yeniyetmələr virtual aləmə effektiv şəkildə keçirlər və onların real həyatı praktiki olaraq yox olur. Başqaları ilə birbaşa şəxsi əlaqə minimuma enir. İnsanlarla görüşlər yalnız dostlarla, qohumlarla ünsiyyətdə olur. Bu gün məcburi sosiallaşma yerləri sayılan təhsil müəssisələri və iş yerlərində belə virtual əlaqələr çoxalır..

Nəticədə gənc nəsil reallıqla əlaqəni itirir. Belə şəraitdə böyüyən yeniyetmələr daha eqoist şəxsiyyətlər kimi formalaşırlar.

Müasir insanlar getdikcə daha çox tənhalığı seçir, həyatlarını sosial şəbəkələrdə cəmləşdirirlər. Bununla belə, texnoloji tərəqqi həyatın virtual məkana tam köçürülməsi demək olmamalıdır. Texnologiyalar işləmək, bilik və faydalı məlumat əldə etmək üçün yaradılır və onlardan ağlabatan hədlər daxilində istifadə edilməlidir.

Virtual aləmə həddən artıq qərq olmaq istər-istəməz ciddi psixoloji problemlərə gətirib çıxarır. Bu, psixologiyası və dünyagörüşü əvvəlki nəsillərdən köklü şəkildə fərqlənən uşaq və yeniyetmələr üçün xüsusilə təhlükəlidir.

İndiki gənclik zombiləşmiş şüurla böyüyür. Ona görə də valideynlər və bütövlükdə cəmiyyət uşaqların real həyatda inkişafı üçün imkanlar yaratmalıdır. Yetkinlik yaşına çatmayanların asudə vaxtlarını keçirmələri üçün əlçatan infrastruktur - yaradıcılıq mərkəzləri, idman məktəbləri, klublar yaratmaq lazımdır. Bu, gənclərin real həyata marağını qaytarmağın yeganə yoludur. Gənc nəsil real həyatda daha çox vaxt keçirməli və sosial şəbəkələrdə mümkün qədər az vaxt keçirməlidir. Bir çox ailələrin övladlarının müxtəlif dərnəklərə, seksiyalara getməsi üçün pul ödəməyə imkanı yoxdur, nəticədə valideynlər yeniyetmələrə, hətta balaca övladlarına smart telefon verməyə tələsirlər.

Bütün bu yanaşmalar ciddi təhlükədən xəbər verir və bu haqda düşünmək lazımdır. Əgər bir millət olaraq qalmaq istəyiriksə, uşaqlarımızı da milli mənəvi dəyərlər, milli mədəniyyətimiz və irsimizlə böyütməliyik. Əks halda assimilyasiyaya məruz qalıb tarix səhnəsindən silinə bilərik.