Fransada vəziyyət sürətlə qızışır: ölkə daxili siyasi ziddiyyətlərə qərq olub və fransızlar buna görə prezident Makronu məsuliyyət daşıdığını deyirlər. BFM TV-nin keçirdiyi sorğuya əsasən, fransızların demək olar ki, yarısı “Fəth olunmamış Fransa” partiyasının prezident Emmanuel Makronun istefaya getməli olduğu təklifini dəstəkləyir. Respondentlərin 49%-i bu təklifi dəstəkləyib. Təkcə sadə vətəndaşlar deyil, bəzi siyasətçilər də Makrona qarşı siyasi addımlar atmağa çağırırlar. Məsələn, Vətənpərvərlər partiyasının lideri Florian Filippo “Telegram”-ın yaradıcısı Pavel Durovun saxlanması ilə bağlı impiçment tələb edir.
Bununla belə, bu, aysberqin yalnız media məkanında görünən hissəsidir. Fransada siyasi qeyri-sabitliklə yanaşı, sosial və miqrasiya böhranları da tüğyan edir. Bəzi avropalı analitiklər hətta cəmiyyətdə yığılmış ziddiyyətlər səbəbindən ölkədə vətəndaş müharibəsi proqnozlaşdırırlar. Buna görə də bir sıra fransız siyasətçiləri hesab edirlər ki, Makronun impiçmenti bu vəziyyətdən ən yaxşı çıxış yoludur.
Gözlənilən impiçmentin Emmanuel Makronun siyasi karyerasına son qoyması və daha uyğun liderə yol açması real şansları nə qədərdir? Əcnəbi politoloqlar bu məsələ ilə bağlı Caliber.az-a öz fikirlərini bildiriblər. Ekspertlərin rəylərini oxucularımıza təqdim edirik.
Rusiyalı Fransaşünas alim, tarix elmləri namizədi, Rusiya Prezidenti yanında Xalq Təsərrüfatı və Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Sosial Elmlər İnstitutunun dosenti İqor İqnaçenkonun fikrincə, Makron indi sadəcə sağ qalmaq, prezidentlik müddəti başa çatanadək vəzifədə qalmaq üçün çox şey edir. Ona görə də onun fikrincə, ümumilikdə Makron hələ də müxtəlif siyasi sınaqlara, o cümlədən impiçmentə qarşı müqavimət göstərir– onun “yağışlı gün” üçün öz sağ qalma strategiyası var. Bu, bu və ya digər qüvvəyə güzəştlərin müxtəlif partiyalarından ibarətdir.
İqnatçenkonun sözlərinə görə, hazırda Fransada Makronun inadkarlığı və tələsik hərəkətləri ilə alovlanan siyasi qarşıdurma güclənir: o, məsələn, solçu partiyalar blokundan namizədi, Fransada parlament seçkilərində qalib gələn Yeni Xalq Cəbhəsinin nümayəndəsini hökumət başçısı təyin etməkdən qəti şəkildə imtina edir.
“Namizədin özü, Lucie Castets Paris meriyasında işləyir və az-çox mötədil siyasətçidir və Makronun gündəliyinə yaxşı uyğunlaşa bilər, lakin Fransa prezidenti onun namizədliyini əngəlləyir. Yəni, sona qədər müqavimət göstərən və aşkar şeylərə göz yuman Makronun belə məntiqsiz hərəkətlərini daim müşahidə edirik- belə bir üslubu dəqiq olaraq uzaqgörən adlandırmaq olmaz.
Eyni kontekstdə, Makronun tələsik addımları sayəsində beynəlxalq qalmaqala çevrilən Durov əhvalatı Parisin siyasi kredosuna güclü zərbə vurdu. İlon Maskın Makrondan sahibkarın saxlanması üçün indi mövcud olanlarla yanaşı daha tutarlı səbəblər də göstərməsini tələb etməsi hələ ciddi təzyiq deyil, amma Durovun saxlanması səbəbindən BƏƏ-nin Fransanı hədələməsi ciddi məsələdir. BƏƏ Fransanın “Rafal” hərbi təyyarələrini almaqdan imtina etdi. Yəni vəziyyət, artıq belə dönüşlərə gəlib”,- politoloq qeyd edib.
Beləliklə, ekspertin fikrincə, əminliklə deyə bilərik ki, Fransa siyasi elitası bir neçə onilliklər ərzində ciddi şəkildə kiçilir və Makron fiquru bu proseslərin bariz təzahürüdür.
“Biz görürük ki, Makron xarizmatik olmağa çalışır, amma əslində hər şey əksinə çevrilir. Baxmayaraq ki, Makronun mövqeyi hazırda faciəvi vəziyyətdədir, onun impiçmentdən sağ çıxacağını düşünürəm. Fransa parlamentində həddən artıq müxtəlif siyasi qüvvələr təmsil olunur. Makron buna çox ümid edir, lakin bu, Fransanın Makronun prezidentliyi dövründə hökumətin formalaşması səviyyəsində də daxil olmaqla, ən dərin xaosa qərq olması və vəziyyətin daha da necə inkişaf edəcəyi ilə bağlı açıq-aydınlığı aradan qaldırmır”- İ.İqnatçenko hesab edir.
İsrailli publisist, İsrail Jurnalistlər Birliyinin beynəlxalq əlaqələr komissiyasının rəhbəri Rostislav Qoltsman hesab edir ki, Fransa çoxdandır görmədiyi ciddi konstitusiya böhranı yaşayır.
“Ümumiyyətlə, Fransa prezident və parlament formatının bir növ simbiozu olan, hamının bir-birindən ayrı fəaliyyət göstərdiyi və seçildiyi respublikadır- bu, kifayət qədər mürəkkəb və problemli dövlət mexanizmidir. Amma, deyəsən, Makron prezidentliyi illərində heç olmasa nəsə öyrənməli idi, amma əslində o, siyasi yeni gələnlərin klassik səhvinə yol verdi, özündən razı oldu. Fakt budur ki, Makron ən çox Marin Le Penin lideri olduğu “Milli Cəbhə”nin uğurundan qorxurdu və bunun qarşısını almaq üçün o, solçu partiyalar bloku- “Yeni Xalq Cəbhəsi” ilə əlbir olub, onlara Fransanın bir sıra regionlarında yer verib. Nəticədə, Makronun bloku Le Penin partiyasını qabaqladı və ikinci yeri tutdu, lakin koalisiya hökuməti qurmaq vaxtı gələndə Makronun son müttəfiqi ultimatum verdi- yeni baş nazirin namizədliyini məhz o müəyyənləşdirəcək.
Bununla belə, Melanşonun rəhbərliyi altında "Yeni Xalq Cəbhəsi" sol radikal qruplar həm də antisemitdir və belə bir təklifin Fransa parlamentindəki heç bir qüvvə tərəfindən dəstəklənməyəcəyi aydındır. Makronun siyasi axmaqlıqlarından birinin mahiyyəti budur- Le Penin uğurunu əngəlləməklə o, Fransanı siyasi böhrana sürüklədi. Beləliklə, indi vəziyyəti bir şəkildə həll etmək üçün Makron eyni Le Pen və nifrət etdiyi digər siyasətçilərlə danışıqlar aparmağa məcburdur. Yenə də seçkilərin liderinin- Yeni Xalq Cəbhəsinin təhdidlərindən birtəhər qurtulmaq üçün. Sonuncu isə gözləmək və heç nə ilə razılaşmaq istəmir və əhalinin dörddə üçünün onunla olduğunu iddia edərək minlərlə insanı küçələrə çıxarmaqla hədələyir.
Bunun doğru olub-olmaması heç bir əhəmiyyət kəsb etməsə də, Fransa cəmiyyətinin ən fəal hissəsinin Yeni Xalq Cəbhəsinin nəzarəti altında olduğu göz qabağındadır. Bu, Makronun özü üçün yaratdığı siyasi kompot növüdür. Durovla bağlı iş Makronun yöndəmsizliyinin başqa bir amilidir, hazırkı siyasi gündəmin “qeydlərinə” tam uyğun gəlməməsidir.
Beləliklə, impiçment yalnız Makronun uğursuz fəaliyyətinin nəticələridir. O, özünü tələyə salıb və bu, onun üçün ən ciddi sınaq kimi görünür. Etməli olduğunuz yeganə şey popkorn bişirmək və gözləməkdir. Düşünürəm ki, gözlənilən impiçment onun prezidentlik səyahətinin son stansiyasıdır”,- deyə R.Qoltsman yekunlaşdırıb.
Tərcümə - Elçin Bayramlı
Qlobal miqyasda elektrik avtomobili satışları keçən il rekord həddə çataraq 17,1 milyona çatıb.