Rusiya aktivlərinin taleyi necə olacaq?

ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyası sülh sazişinin imzalanmasından və Ukraynaya qarşı müharibənin başa çatmasından sonra dondurulmuş aktivlərini Rusiyaya qaytarmağı planlaşdırırdı. Bu barədə “Politico” məlumatlı mənbələrə istinadən xəbər verir. Qeyd olunur ki, ABŞ rəsmiləri bu yay Vaşinqtona səfəri zamanı bu barədə Aİ-nin sanksiyalar üzrə nümayəndəsi Devid O'Sullivana məlumat veriblər.

Əvvəlcə ABŞ-ın noyabrın ortalarında təqdim etdiyi sülh planı Rusiyanın 100 milyard dollarlıq aktivinin Ukraynanın yenidən qurulması üçün istifadəsini nəzərdə tuturdu. Eyni zamanda, ABŞ mənfəətin 50%-ni almalı, Avropa isə Ukrayna iqtisadiyyatına investisiyaları artırmaq üçün daha 100 milyard dollar əlavə etməli idi. Qalan Rusiya aktivləri ABŞ-Rusiya layihələri üçün nəzərdə tutulub. Avropalı rəsmilər ABŞ-ın Ukraynanın bərpası üçün rəsmi şəkildə istifadə olunsa belə, bəzi aktivləri ələ keçirməsi ehtimalından qəzəbləndiklərini bildiriblər. Daha sonra Bloomberg-in xəbər verdiyi kimi, bu bənd sülh planından çıxarılıb.

Avropa Komissiyasının sədri Ursula von der Leyen Ukraynaya dondurulmuş Rusiya aktivləri ilə təmin edilmiş 140 milyard avroluq “təzminat krediti” verməyi təklif edib. Bununla belə, Avropa Mərkəzi Bankı belə bir kreditə zəmanət verməkdən imtina etdi, çünki bu, Aİ müqavilələri ilə qadağan edilmiş monetar maliyyələşdirmə hesab olunurdu. Belçika da Rusiyanın aktivlərindən istifadə etməklə kreditin verilməsinə qarşıdır. Baş nazir Bart de Wever Rusiyanın qanuni addım atacağı təqdirdə Aİ-dən 140 milyard avrodan artıq maliyyə zəmanəti verməsini tələb edib. Genişmiqyaslı müharibənin başlamasından sonra ABŞ və Aİ Rusiya Mərkəzi Bankının təxminən 260 milyard avroluq aktivlərini dondurdu ki, bunun da təxminən 193 milyard avrosu Belçikadadır. Bu aktivlərin Ukraynaya yardım üçün istifadə edilməsi ilə bağlı müzakirələr təxminən dörd ildir ki, davam edir.
Xatırladaq ki, ABŞ-ın sülh planının son variantı daha da azaldılıb: Financial Times-ın mənbələrə istinadən verdiyi məlumata görə, balların sayı 28-dən 19-a endirilib.
Moskva Aİ-ni hədələyir
Rusiya aktivlərinin müsadirəsi ilə bağlı yarım əsr davam edəcək hüquqi mübahisələri həll etməyə hazır olacaq. Rusiyalı ən yaxşı bankir Andrey Kostin bildirib ki, Rusiya dondurulmuş aktivləri təzminat və ya Ukraynaya yardımın maliyyələşdirilməsi üçün istifadə edilərsə, Moskva müvafiq tədbirlər görməyə hazırlaşır. Kostinin fikrincə, Rusiya yarım əsr davam edə biləcək uzunmüddətli məhkəmə proseslərini başlatmağa qadirdir, Reuters bazar ertəsi, dekabrın 1-də bildirib.

Kostin ABŞ-ın xüsusi elçisi Steve Witkoffun Moskvaya səfərindən əvvəl deyib: "Pullarımızın müsadirəsinə gəlincə, biz son nəticədə onsuz da edə biləcəyik. Yeganə problem odur ki, bu pul sülh üçün deyil, müharibə üçün istifadə oluna bilər". Bankir həmçinin iddia edir ki, Avropa guya təkcə xarici qüvvələrlə deyil, həm də xarici maliyyə ilə müharibələr aparmağa çalışır. O, bu hərəkətləri əsassız adlandırıb. Buna cavab olaraq Rusiya tərəfi avropalı investorların Rusiyadakı aktivlərini müsadirə edə bilər. Onun sözlərinə görə, Ukraynada sülh bərqərar olduqdan sonra bu vəziyyətlə bağlı məhkəmə prosesləri onilliklərlə uzana bilər.

Kostin həmçinin Rusiya və beynəlxalq məhkəmələrdə dondurulmuş aktivlərlə bağlı Avropa İttifaqı, Belçika və mərkəzi qiymətli kağızlar depozitarisi Euroclear ilə daha fəal məhkəmə çəkişmələrinin aparılmasını təklif edib, həmçinin Birləşmiş Millətlər Məhkəməsində iddia qaldırmağı nəzərdən keçirib.

Məqalədə qeyd olunur ki, Kostin əvvəllər Rusiyanın suveren aktivlərinin Ukraynada sülh nizamlanmasının bir hissəsi kimi bölüşdürülməsi ideyasını dəstəkləyib. Sülh planının ABŞ tərəfindən təsdiq edilmiş əvvəlki variantında dondurulmuş vəsaitlərin bir hissəsinin (təxminən 100 milyard dollar) Ukraynanın bərpası üçün istifadə edilməsi, qalanının isə ABŞ-Rusiya birgə fonduna yönəldilməsi təklif edilirdi. Kostin həmçinin kompromislər axtarmaq zərurətindən danışıb və Rusiyanın danışıqlara hazır olduğunu bildirib. O hesab edir ki, razılaşmalar qaçılmazdır və buna görə də ikitərəfli əməkdaşlığa çalışmaq lazımdır.

Xatırladaq ki, ABŞ-ın sülh planının son variantı daha ixtisar edilib: “Financial Times”ın mənbələrə istinadən verdiyi məlumata görə, balların sayı 28-dən 19-a endirilib. Daha əvvəl bildirilmişdi ki, Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə Donald Tramp arasında sülhün həlli üçün əsas olan ərazi məsələləri çox güman ki, müzakirə olunacaq.
V.SALAH