Andrey Bıstritski: Qərb Rusiyanın tərəfdaşlarına təzyiq göstərir, lakin Azərbaycan buna qarşı duracaq - MÜSAHİBƏ

“Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubunun İnkişaf və Dəstək Fondunun İdarə Heyətinin sədri Andrey Bıstritski “Moskva-Baku” portalına müsahibəsində Qərbin MDB ölkələrinə “prioritet” təzyiqini şərh edib. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Rusiya bir sıra digər ölkələr kimi Qərbin sanksiya siyasətinə çoxdan öyrəşib. Sergey Lavrov bu yaxınlarda MDB ölkələri liderlərinin sammitinin yekunlarına görə, Birlik dövlətlərinin Rusiya Federasiyasına görə Qərbin onlara etdiyi təzyiqlərin öhdəsindən yaxşı gəldiyini söylədi. Rusiyaya az-çox dost olan ölkələr, xüsusən də MDB dövlətləri həqiqətən nə dərəcədə təzyiq altındadır?

- Şübhəsiz ki, Qərb MDB ölkələrinə təzyiq edir və şübhəsiz ki, Birlik dövlətləri də bu təzyiqin öhdəsindən gəlirlər. Sadəcə reallığa baxın. Ümumiyyətlə, bu, Sergey Viktoroviç Lavrovun verdiyi ədalətli qiymətdir. Rusiya üçün MDB Rusiya Federasiyasının Xarici Siyasət Konsepsiyasının son nəşrinə əsaslanaraq MDB əsas prioritetlərdən biridir. Belə çıxır ki, Qərb üçün bu istiqamət Rusiyaya qarşı istifadə üçün mərkəzi istiqamətlərdən biridir. Qərb Rusiyaya qarşı hər şeydən istifadə edir, dünyanın istənilən yerində istənilən fürsəti axtarır. Birlik dövlətləri xüsusilə ona görə hədəfə alınır ki, onlar qonşudurlar, Rusiyanın sıx əlaqələri olan yaxın ölkələrdir. Ona görə də Qərb əlindən gələni edir.

MDB xarici işlər nazirlərinin Moskvada keçirilən sammitində Avrasiya təhlükəsizlik strategiyası planı imzalanıb. Bu plan Birliyin bütün dövlətləri üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Əks halda imzalanmazdı. Bu mövzuda söhbət uzun müddətdir ki, gedir. Müasir dünyada çoxlu qırılma xətləri var, ona görə də Avrasiyanın təhlükəsizlik planı Avrasiyanın kifayət qədər sürətlə inkişaf etməsinin nəticəsi idi. Qitənin çoxlu insan, iqtisadiyyat və resurslara malik olması səbəbindən onun rolu artır. Təhlükəsizlik isə belə artımın sabitliyini təmin edən elementlərdən biridir.

- Bu sənədin icrası nə dərəcədə çətindir?

- Mürəkkəbdir. Amma biz bunu kifayət qədər həyata keçirə bilirik. Onun mürəkkəbliyini də şişirtmək olmaz. Ev tikmək çətindir? Çətindir. Amma bu mümkündür. Burada da məsələ belədir.

- Bu sənədlə bağlı, yəqin ki, bir növ mövqelərin birliyindən, ölkələr arasında nailiyyətlərin kompromisindən danışmaq məntiqlidir. Amma Ermənistan son anda bu sənədi imzalamadı. Niyə?

- Fakt budur ki, Ermənistan indiki rəhbərliyi altında hansısa heyrətamiz manevrlər həyata keçirməyə, müxtəlif qüvvələr arasında sürüşməyə çalışır. Bunun nə dərəcədə real olduğu bilinmir. Amma bu, Ermənistanın müstəqil ölkə kimi inkişafı təəssüratı yaratmağa çalışan respublikanın indiki hakimiyyətinin ruhundadır ki, bununla da mübahisə etməyə dəyər. Ermənistan hakimiyyəti tərəfindən belə bir cəhd var. Qərb isə bundan istifadə edir, İrəvan özü də çalışır ki, Qərb Ermənistandan istifadə etsin. Ermənistan bu gün birtəhər bir neçə kresloda oturmağa çalışır. Çox çətindir. Və belə bir hiylə həmişə yaxşı bitmir.

Belə bir siyasət (bu, Ermənistan hakimiyyətinin illüziyasıdır) İrəvanın təfsirinə görə, guya ölkənin suverenliyini inkişaf etdirməyə yönəlib. Amma biz İrəvanın bəzi MDB ölkələri ilə necə məsafə yaratmağa, onlardan uzaqlaşmağa çalışdığını açıq şəkildə görə bilərik. O, tamamilə uzaqlaşmaqdan qorxur: çünki iqtisadi və texniki cəhətdən əlverişsizdir, lakin biz belə manevrləri müşahidə edə bilərik. Söhbət Ermənistanın Belarus və Rusiyaya iddialarından gedir. İrəvan çox şeylər deyir və aktiv siyasi ritorika aparır. Çoxlu demarşlar, manevrlər, bəyanatlar var. Gəlin görək bu hara aparır. Siyasət mürəkkəbdir və vəziyyət xətti inkişaf etməyə bilər.

Qərb Cənubi Qafqazda parçalanma yaratmaq üçün İrəvanın bu cür gedişlərindən istifadə etməyə çalışır və dünyanın istənilən yerində bunu etməyə çalışır. Qərb özünü bütün dünyadan təcrid etməyə çalışır. Dünyanın müəyyən yerlərində onun nəzarət edəcəyi bir iyerarxiyanı qorulmasına çalışır. O, bütün dünyanı cəbhələrə bölmək istəyir.

- MDB dövlətlərinə təzyiq və sanksiyalar məsələsinə qayıdaq. Azərbaycan noyabrda BMT-nin iqlim konfransına ev sahibliyi edəcək. Son vaxtlar bir sıra Qərb ölkələrindən konfransın ləğvi və ya Bakıdan Qarabağ məsələsi ilə bağlı bəzi şərtlərin yerinə yetirilməsi tələbi ilə bağlı çağırışlar dalğası gəlir. Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərini tamamilə geri qaytarması “xəritəsi” bu istiqamətdə fəal və mənfi şəkildə istifadə olunur. Bu cür siyasi təzyiqlər fonunda Azərbaycanın zəngin siyasi təcrübəsini nəzərə alaraq Bakı buna diqqət yetirməlidirmi?

- Hər şeyə fikir vermək lazımdır. Digər məsələ ona necə yanaşmaqdır. Bugünkü Azərbaycan müstəqil fəaliyyət göstərmək iqtidarındadır ki, bunu əslində son zamanlar nümayiş etdirir. Və o bunu davam etdirəcək. Düşünmürəm ki, Qərb Bakıda ilin aparıcı iqlim hadisəsini böyük ölçüdə nəzərə almaya bilsin.

- Bəs Qərb Azərbaycan və Ermənistanın problemlərindən istifadə edərək Bakıya təzyiq edəndə məqsədi nədir? Məsələ təkcə iqlim konfransı deyil, onilliklər ərzində Azərbaycana qarşı müntəzəm davranışdır. Bu, ABŞ-ın Azərbaycana qarşı son sanksiyalarına misaldır, bu həm də AŞPA-da Azərbaycan Respublikasının tənqidinə misaldır ki, Bakı bu strukturda iştirakını dayandırmaq qərarına gəlib...

- Bu, belə tipik Qərb xəttidir. Dediyim kimi, bu, dünyaya öz şərtlərini diktə etmək istəyidir. Öz müstəqil siyasətini qurmaq istəyənlər üçün isə onlar xüsusilə nəzarət altındadırlar. Əgər onlar Rusiyaya yaxındırlarsa, bu gün bu, Qərb üçün xüsusilə vacibdir. Amma Azərbaycan bunun öhdəsindən gələcək. Konkret olaraq Azərbaycana gəlincə, burada Qərb Bakı ilə Ankara yaxın olduğundan Türkiyəyə hansısa yolla təzyiq göstərməyə çalışır.

- Suveren ölkələr nə etməlidir ki, bu sanksiyalar tətbiq etmək taktikası nəhayət öz mövcudluğunu dayandırsın və real effekt verməsin?

- Bu çox uzaqdır. Bu mürəkkəb çoxvektorlu prosesdir. Bunun nə vaxt bitəcəyini söyləmək çətindir. Çünki bu sanksiyaların böyük resursları var. Bu cür taktikalar Qərb ölkələrində daxili ictimai rəyi birləşdirmək üçün işləyir. Sanksiyaların köməyi ilə Qərb öz elitasını manipulyasiya edir. Yəni bu, təkcə xarici təsir aləti deyil, həm də xarici aləmə qarşı təcrid və düşmənçilik edən, indiki dünyada öz mövqeyindən qorxan Qərb elitasının bir hissəsinin güclənməsidir. Dünyanın daha çox tərəfdaşlığa əsaslanan əməkdaşlıq, dövlətlər arasında daha bərabərhüquqlu əməkdaşlıq məntiqinə doğru getməsi Qərbin xoşuna gəlmir. Dünya əksəriyyətinin bu gün nə çox, nə də az səy göstərdiyi məhz budur.

Təəssüf ki, Qərb dövlətləri münaqişəni gərginləşdirməyə çalışırlar. Və bu çox uzağa götürülə bilər. Düşünürəm ki, o, artıq çox irəli gedib. Ancaq görünür, burada dayanmaq istəmir. O, getdikcə daha çox irəli getməyə can atır.

Gələcəkdə dünya tamamilə parçalananda belə bir süjetin inkişaf etməsi mümkündür. Və bunun çox hissəsi açıq və effektiv olacaq, bunlar bərabərhüquqlu əməkdaşlığa yönəlmiş eyni ölkələr olacaq. Digər tərəfdə isə Qərb dünyası olacaq.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb