İran “Tövbə günü”nə hazırlaşır - RAKURS

Tehran İsrailə hücum edə bilər

İran İsrailə qarşı mümkün cavab zərbəsinin miqyasını artıra bilər. Bu fikri Amerikanın “The Wall Street Journal” (WSJ) qəzetinin köşə yazarları bölüşürlər. Onların fikrincə, İslam Respublikası yəhudi dövlətinə qarşı potensial hücuma təkcə İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunu (İİKK) deyil, nizami ordunu da cəlb edə bilər. Həmsöhbətlərin nəşrə verdiyi məlumata görə, İran hakimiyyəti əvvəlki hücumlar zamanı olduğu kimi, raket və pilotsuz təyyarələrə mümkün cavabı məhdudlaşdırmaq niyyətində deyil. Onlar oktyabrın 26-da İsrailin zərbəsinə cavab olaraq istifadə oluna biləcək hər hansı raketlərin daha güclü döyüş başlıqları ilə təchiz ediləcəyini bildiriblər. Qəzetə Tehranın planları haqqında məlumat verən bir neçə iranlı və ərəb rəsmisi deyib: "İran daha güclü döyüş başlıqları və digər silahlardan istifadə etməklə hərtərəfli cavab tədbirləri planlaşdırır".İran rəsmilərindən biri The Wall Street Journal-a deyib ki, oktyabrın sonunda İsrailin hücumu zamanı “hərbçilərimiz arasında itkilər olub, ona görə də cavab verməliyik”. O, İranın əməliyyatın bir hissəsini keçirmək üçün İraq ərazisindən istifadə etməsini istisna etməyib. Lakin aydınlaşdırıldığı kimi, İslam Respublikasının reaksiyası bölgəyə qoşun yeritməyi nəzərdə tutmur. İran rəsmisi əlavə edib ki, Tehranın nəzərə alacağı digər amil ABŞ prezident seçkiləridir. İran, WSJ-dəki mənbənin sözlərinə görə, noyabrın 5-də keçirilən səsverməni deyil, yanvarda Amerikanın yeni prezidentinin andiçmə mərasimindən əvvəl cavab verəcək cavabı ilə onlara təsir etmək istəmir. Qəzetin istinad etdiyi Amerika kəşfiyyat xidmətlərinin məlumatına görə, İran Ağ Evin keçmiş rəhbəri, respublikaçı Donald Trampdansa ABŞ-ın hazırkı vitse-prezidenti, Demokratlar Partiyasının namizədi Kamala Harrisə üstünlük verir.Məqalədə deyilir ki, İsrailin cavabı İranın zərbəsinin miqyası, xarakteri və effektivliyindən asılı olacaq. İndiyə qədər İsrail İslam Respublikasının iqtisadiyyatı və təhlükəsizliyi üçün vacib olan neft və nüvə obyektlərinə hücum etməkdən çəkinir, lakin İsrail rəsmiləri hesablamanın dəyişə biləcəyini deyirlər.“Axios” xəbər portalı Ağ Ev əməkdaşlarına istinadən daha əvvəl yazıb ki, ABŞ İrana İran tərəfinin hücumu zamanı İsrailin cavab verməsinin mümkünsüzlüyü barədə xəbərdarlıq edib. Oktyabrın 26-da İsrail Hərbi Hava Qüvvələri İrandakı hərbi obyektlərə aviazərbələr endirib. Nəticədə iki əsgər həlak olub. İran tərəfi hücumun dəf edildiyini və “məhdud ziyanla” nəticələndiyini bildirib. İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurası İsrailə hərbi cavab vermək qərarına gəlib.İsrail iranlıların onlara sadiq paramilitar qüvvələrin yerləşdiyi İraq ərazisindən kütləvi zərbə endirməsini gözləyir. Yəhudi dövlətinin kəşfiyyatına görə, Tehran 26 oktyabrda İsrailin "Tövbə günləri" əməliyyatını cavabsız qoymamaq qərarına gəlib. Bu qiymətləndirmələrə görə, İranın ali lideri Əli Xamneyi hücuma məhəl qoymamağa çalışmağın imic itkilərinə səbəb olacağına inanırdı. Düzdür, iranlıların əslində əks-hücuma nə dərəcədə hazır olması sual altında qalır. Tehranın əleyhdarları iddia edirlər ki, münaqişənin son mərhələsi İslam Respublikasını S-300 zenit-raket komplekslərsiz qoyub.İran tərəfi çoxlu sayda ballistik raket və pilotsuz təyyarələrdən istifadə edərək İraqdan İsrailə hücum etməyə hazırlaşır. Bu barədə yəhudi dövlətinin kəşfiyyat məlumatlarına istinadən Axios mənbələri bildirib. Onlar atəşin ABŞ-da seçki günündən əvvəl, yəni noyabrın 5-dən əvvəl baş verə biləcəyini istisna etməyiblər. “The New York Times” (NYT) ilə söhbətində İran rəsmiləri aydınlaşdırıblar ki, Əli Xamneyi İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasına onlarla hərbi obyektə zərbə endirməyi əmr edib. Bu, o, oktyabrın 26-da “Tövbə günləri” əməliyyatı zamanı İsrailin vurduğu zərərin həcminə dair ətraflı hesabatları nəzərdən keçirdikdən sonra baş verib. Daha sonra yəhudi dövlətinin iddia etdiyi kimi, İranın hava hücumundan müdafiə sistemini xeyli zəiflətməklə yanaşı, ballistik raketlərin və döyüş pilotsuz uçan aparatlarının istehsal məntəqələrini məhv etməyə nail olub. Ayətullah Xamenei hesab edir ki, itkilər (rəsmi məlumatlara görə, 4 İran əsgəri həlak olub) və dağıntıların miqyası elədir ki, zərbə cavab tədbirləri olmadan qala bilməz, əks halda bu, məğlubiyyətin etirafı kimi qiymətləndirilə bilər, NYT həmsöhbətləri deyirlər.
İsrailin zərbəsi Tehranın neft və nüvə obyektlərinə təsir etməyib
Bu mesajlar İran rəsmilərinin ritorikası ilə müşayiət olunur. İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun komandanı Hüseyn Səlami oktyabrın 31-də deyib ki, İranın cavab tədbirləri “təsəvvür edilməz” olacaq. Onun sözlərinə görə, israillilər “bir-iki raket atıb tarixi dəyişdirə biləcəklərini” düşünməməlidirlər. Hücumun vaxtı sual altında qalır. İran mənbələri Financial Times (FT) qəzetinə bildiriblər ki, İslam Respublikasının ali rəhbərliyinin masada bir sıra variantları var. Onlardan biri hücumun tez bir zamanda həyata keçirilməsini təklif edir. “ABŞ seçkilərinin qalibi İranın hücumunu şəxsən qəbul edib İrana qarşı çıxa bilər. Deməli, əgər İran İsrailə cavab vermək istəyirsə, ən yaxşı vaxt seçkilərə qədərdir”, - qəzetin həmsöhbətlərindən biri deyir. Mənbə qeyd edir ki, əgər İsrail İranyönlü Hizbullah qrupunun yerləşdiyi Cənubi Livanda atəşkəslə bağlı danışıqlarda “vicdanlı irəliləyiş” əldə etməyə razılaşarsa, bu başqa məsələ olacaq.NYT mənbələri qeyd edir ki, Amerika seçkilərindən sonra qisas aksiyası baş verə bilər. Onların fikrincə, Tehran yəhudi dövləti ilə birbaşa ziddiyyət təşkil edən yeni epizodun İslam Respublikasına maksimum təzyiqin qəti tərəfdarı olan Respublikaçı namizəd Donald Trampın əlinə keçəcəyindən narahatdır.
Bu arada…
Ən maraqlı məqam Tehranın mümkün əməliyyatdan sonra yeni hücumları dəf etməyə nə dərəcədə hazır olacağıdır. İsrail ordusunun döyüş zabitləri kursunun buraxılış mərasimində çıxış edən baş nazir Benyamin Netanyahu deyib ki, onun ölkəsi indi “İranda əvvəlkindən daha çox hərəkət azadlığına malikdir”. Əlavə edib ki, biz İranın istənilən yerinə lazım olduqda gedə bilərik.“Fox News” telekanalı oktyabrın 29-da bildirib ki, “Tövbə günləri” əməliyyatı İslam Respublikasını Rusiyadan alınmış S-300 hava hücumundan müdafiə sistemlərindən istifadə etmək imkanından məhrum edib. "İranın hava hücumundan müdafiə sistemlərinin əksəriyyəti sıradan çıxıb", - Fox News adı açıqlanmayan İsrail rəsmisindən sitat gətirib. Bu məlumatlara görə, ABŞ-ın xüsusi elçisi Amos Hokşteyn şəxsi söhbətlərin birində İsrailin hücumlarından sonra “İran faktiki olaraq çılpaqdır” deyib.Ola bilsin ki, İraq ərazisindən hücuma keçmək istəyi İranın münaqişəni öz ərazisindən regionda “müdafiə cəbhəsi”nə keçirmək istəyini əks etdirir. Bu cür planlar istər-istəməz Bağdad hökuməti üçün çətinliklər yaradacaq, onlar münaqişəyə qarışmaqdan qaçmaq və “dövlət daxilində dövlət” – yerli şiə qruplaşmalarını cilovlamaq istəyirlər.Reuters mənbələri bildiriblər ki, son iki ay ərzində İraq rəsmiləri sadiq milislərin davranışlarına təsir etmək üçün Tehrana dəfələrlə səfərlər edib. Lakin onların fikrincə, İslam Respublikasının paytaxtında İraqdan gələn nümayəndə heyəti “soyuq qarşılanıb” və bu pərdəarxası diplomatiyadan xəbər tutan səhra komandirləri Bağdadı hədsiz təzyiqlərə qarşı xəbərdarlıq ediblər.Sonda istisna etmək olmaz ki, hərbi hazırlıq xəbərləri ilə Tehran İsrail rəhbərliyi arasında lazımi stress səviyyəsini saxlayır. Bunu İran FT mənbələrinin sözləri göstərir ki, İslam Respublikası müəyyən mərhələdə özünü yalnız düşmənə psixoloji təzyiqlə məhdudlaşdıra bilər. Qəzetin həmsöhbətlərindən biri deyir: “Hizbullah qanuni müharibənin bir hissəsi kimi hər gün İsrailə onlarla raket atdığına görə indi birbaşa cavab lazım olmaya bilər”.

V.VƏLİYEV