Andrey Kortunov: İrəvan belə davam etsə, eskalasiya qaçılmaz olacaq - MÜSAHİBƏ

“Qərb İrəvanı qızışdırsa da, kritik anda Ermənistan üçün döyüşməyəcək”

Ermənistan nəhayət Rusiya sərhədçilərini 1992-ci ildən erməni sərhədçilərlə birgə xidmət etdikləri Yerevanın Zvartnots hava limanından geri çəkmək niyyətini rəsmi olaraq ortaya qoydu. Bu fonda Ermənistanın “müdafiəsində” Avropa təhlükəsizlik qüvvələrinin Rusiya əleyhinə bəyanatları da eşidilir. Bu prosesin məqsədi və nəticəsi nədir? Rusiya Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının elmi direktoru Andrey Kortunov “Moskva-Baku” portalına müsahibəsində prosesi şərh edib. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Andrey Vadimoviç, Ermənistan Rusiya sərhədçilərinin İrəvan hava limanında xidmətinin dayandırılması üçün Moskvaya rəsmi məktub göndərib. Bunun mənası nədir?

- Bu jest, məncə, bir qədər simvolik xarakter daşıyır. Rusiya sərhədçilərinin İrəvan hava limanında olması Ermənistanla Rusiya arasında təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın simvollarından biridir. İrəvanın bu addımı bu sahədə münasibətlərin necə inkişaf etməsindən narazılığını nümayiş etdirir və onun Rusiya Federasiyasından asılılığını minimuma endirmək istəmədiyini, heç olmasa onu məhdudlaşdırdığını təsdiqləyir.

Hələlik, bəlkə də Ermənistanın baş nazirinin özünün də cavabı olmayan bu vəziyyətdə əsas sual budur- Ermənistanın Rusiyadan aralanma tendensiyası daha geniş davam edəcəkmi, İrəvan KTMT-də mövcudluğunu qoruyub saxlayacaqmı? Bu məsələ ilə bağlı qərarın qəbul edilməsi bir çox cəhətdən Moskva ilə İrəvan arasında münasibətlərdə gələcək trayektoriyanın qurulması üçün müəyyənedici siqnal olacaq. İndi Rusiya obyektiv olaraq İrəvanla münasibətlərin kəskin kəskinləşməsində maraqlı deyil, Ukrayna problemi kifayətdir. Amma Ermənistan rəhbərliyi açıq şəkildə nümayiş etdirdiyi yolla getməyə davam edərsə, o zaman kritik eskalasiya qaçılmaz olacaq.

- İrəvanın Rusiya ilə münasibətlərdə bundan sonra hansı addımlar atacağını müəyyənləşdirəcək?

- Bu, bir çox amillərdən asılıdır. Ermənistanın təhlükəsizlik sahəsində Rusiyaya real alternativinin olduğunu söyləmək hələ də çətindir. Qərbin respublikanın təhlükəsizliyinin təminatçısı funksiyasını həqiqətən öz üzərinə götürə bilməyəcəyi, Ermənistanın NATO-ya üzv ola biləcəyi ehtimalı azdır.

Bəli, hərbi texnika ilə təmin edə bilərlər. Ukrayna ətrafında vəziyyətə baxın: avadanlıqlar tədarük edilir, lakin rəsmi olaraq Qərbdə heç kim bunun uğrunda mübarizə aparmaq istəmir və məncə, Makron və ya başqası bunu edə bilməz.Ermənistanla da eynilə. Əgər dövlətlərarası münasibətlərə bazar münasibətləri kimi baxsaq, bəli, Qərb Rusiyanı Cənubi Qafqazda sıxışdırmaq istərdi. Ermənistan silah tədarükü üçün çox böyük bazar deyil, amma yenə də bazardır. Və bundan yararlanırlar. Amma Ermənistan üçün döyüşməyə hazır olmaq tamam başqadır.

- Qərb Rusiyanın Ermənistana təzyiq göstərməsinə imkan verməyəcəkləri və onun Cənubi Qafqazda mühüm tərəfdaş olduğu ilə bağlı bəyanatlar verməkdə davam edir. Britaniya müdafiə nazirinin müavini də bu mənada danışıb. O bildirib ki, “Böyük Britaniya Rusiyanın cavab təhdidləri qarşısında Ermənistanı dəstəkləmək üçün Avro-Atlantik müttəfiqləri ilə işləyəcək”. Həmçinin Aİ-nin hərbi komitəsinin rəhbəri respublikanı Cənubi Qafqazda mühüm tərəfdaş adlandırıb.

- Qərbdə də, Ermənistanın özündə də çox şey deyirlər. Sözlər həmişə əməli hərəkətlərlə müşayiət olunmur. Bəli, Fransa və Yunanıstan indi Ermənistanla hərbi əməkdaşlığı gücləndiriblər. Amma bunlar Ermənistanla tarixi əlaqələri olan ölkələr, siyasi və iqtisadi baxımdan nüfuzlu erməni diasporu olan ölkələrdir. Ona görə də ölkə məlumatlarına görə, Ermənistana təsir xarici siyasətlə yanaşı, həm də daxili siyasi ölçüyə malikdir. Bu ölkələrin liderləri öz seçicilərinə nümayiş etdirmək istəyirlər ki, Ermənistana hansısa formada kömək etməyə hazırdırlar, o cümlədən onun müstəqilliyinin və xarici siyasətinin çoxvektorluluğunun təmin edilməsində.

Qərbin müxtəlif funksionerlərinin, o cümlədən təhlükəsizlik qüvvələrinin bəyanatları daha çox göstərir ki, onlar Ermənistanı müdafiə etməyə, Ermənistan rəhbərliyini Rusiyadan aralanmağa təşviq etməyə hazırdırlar. Vəziyyətə Qərblə Rusiya arasındakı münaqişə prizmasından baxmaq lazımdır. Amma faktiki olaraq Qərbdə Ermənistan üçün heç kim döyüşməyəcək. Bəs Qərb NATO üzvü olan Türkiyəyə qarşı mübarizə aparacaqmı? Yox. Azərbaycanla? Onların bunu etmək ehtimalı azdır. Ermənistan rəhbərliyinin heç bir illüziyası olmamalıdır. Qərb üçün bir çox başqa, daha yüksək prioritet vəzifələr var. Mənə elə gəlir ki, Qərbin Ermənistana necə kömək edəcəyi və onun real imkanları mövzusu cavabdan çox suallardan ibarətdir.

Məncə, respublika rəsmilərinin buna hazır olduqları barədə ritorikasının artmasına baxmayaraq, Ermənistanın Aİ-yə üzv olmaq üçün namizəd ölkə statusu almasından bu gün danışmaq çox tezdir.

Qərb Ermənistanda Rusiyaya qarşı növbəti siyasi mübarizə meydanı yaratmaqda davam edir. Təəssüf ki, Cənubi Qafqaz regionu Qərbdə çox vaxt istismar oluna bilən platforma kimi qəbul edilir, lakin bu, sıfır məbləğli oyundur. Rusiya itirdiyi yerdə Qərb qazanır və əksinə. Bu bir az primitiv məntiqdir və çox məhsuldar deyil, amma bu gün üstünlük təşkil edir.

Məhz buna görə də Qərb funksionerlərindən daim tezislər səslənir ki, onlar Rusiyanı bir növ təhdid kimi, o cümlədən Ermənistan üçün müttəfiq statusuna layiq olmayan dövlət kimi təqdim etməyə çalışırlar, Rusiyanın Ermənistan üçün Azərbaycana qarşı heç bir iş görmədiyini deyirlər. Yəni, hər cür yolla Rusiyanı ləkələməyə çalışırlar. Amma biz çox gözəl başa düşürük ki, deyilənlər sadəcə olaraq təbliğat vasitəsidir. Rusiya Ermənistanın təhlükəsizliyi üçün çox şey edib. Bunun əksini səsləndirənlər isə özlərinə sual verməlidirlər ki, biz Ermənistanı bu qədər seviriksə və onunla əlaqələri inkişaf etdirməyə çalışırıqsa, ona nə etmişik? Ona görə də Qərbin bu məntiqi Ermənistanın Rusiyanı tənqid etməsi kimi ikiüzlülük elementlərini ehtiva edir.

Təbii ki, bütün bu bəyanatlar, Qərbin və Ermənistanın bütün bu addımları regiondakı vəziyyətə mənfi təsir göstərir və onu sarsıdır. Ermənistanın qonşuları isə şübhəsiz ki, bundan məmnun deyillər. Mən İrəvandakı həmkarlarıma həmişə demişəm ki, bütün mümkün müşayiət olunan problemlərə baxmayaraq, normallaşmaya, qonşularla müsbət münasibətlərə can atmaq, regional problemləri regiondankənar oyunçuları cəlb etmədən həll etmək, 3+3 formatını gücləndirmək məntiqli olardı. Bundan sonra təhlükəsizlik çağırışları bu gün qəbul edildiyi kimi kəskin şəkildə qəbul edilməyəcək.

Bütün bunların fonunda Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlər müsbət stabildir, bu günlərdə İlham Əliyevdən eşitdiyimiz kimi, bu münasibətlər regionda sabitlik və təhlükəsizlik amilidir. Bəli, üzərində işləmək üçün bir şey var. Amma bizim liderlərimizin alyansı inkişaf etdirmək üçün siyasi iradəsi var, əlaqələr konkret layihələrlə doludur, o cümlədən Rusiya və digərləri üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi- biz, əlbəttə ki, onların həyata keçirilməsində maraqlıyıq.

- Rusiya və Azərbaycanın Ermənistanla Qərbin fəal yaxınlaşmasının qarşısını almaq üçün hər hansı rıçaqları varmı?

- Biz elə etməliyik ki, Ermənistanın regiondan uzaq bir yerdə Rusiyanın əvəzinə müdafiəçilər və tərəfdaşlar axtarmaq üçün əlavə stimulları olmasın. Bunu etmək asan olmayacaq, Ermənistanın bütün qonşuları üçün görüləcək çox iş var. NATO Ermənistanda öz təsirini genişləndirmək üçün imkanlar axtarmağa davam edəcək.

Paşinyan ictimai əhval-ruhiyyəni nəzərə alacaq. Ona görə də Rusiya və Azərbaycanın təkcə Paşinyanla deyil, həm də Ermənistan cəmiyyəti, erməni siyasətçiləri, o cümlədən müxalifət qüvvələri, ictimai təşkilatları ilə işləmək lazımdır. Ermənistanın baş naziri hansı yeni imkanların olmasından asılı olaraq növbəti addımlar atacaq. Təbii ki, bunu görəcəyik.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “İctimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb.