Azərbaycan qadınları – varlığımıza təkan verən qüvvədir

8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü təkcə bahar və gözəllik bayramı deyil, həm də tarixdə, mədəniyyətdə və ictimai həyatda qadınların mühüm rolunu xatırlamaq üçün bir səbəbdir. Azərbaycanda bu günün xüsusi əhəmiyyəti var, belə ki, ölkə qadınları əsrlər boyu xalqın inkişafına əvəzsiz töhfələr veriblər və verməkdədirlər. Qadınların Azərbaycan tarixindəki rolu, milli özünəməxsusluğun qorunub saxlanmasına verdiyi töhfələr, eləcə də ölkədə qadın siyasətinin uğurla həyata keçirilməsini şərtləndirən hüquqi baza və amillərə nəzər salmaq vacibdir.

1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası qadınların kişilərlə birlikdə müasir demokratik dövlət quruculuğu prosesində fəal iştirakına hüquqi əsas yaratmışdır. Konstitusiyanın qadın hüquqlarının müdafiəsinin sağlam əsaslarını müəyyən edən 25-ci maddəsində birmənalı olaraq qanun və məhkəmə qarşısında bütün bərabərlik, kişi və qadının eyni hüquq və azadlıqlara malik olduğu qeyd olunub. Bu maddənin üçüncü hissəsi cinsindən asılı olmayaraq hər bir şəxsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyini, insanın və vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının cinsinə görə məhdudlaşdırılmasını qadağan edir. Həmin ilin iyunun 30-da Azərbaycan Respublikası Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiyasına qoşulmuş və üzərinə müvafiq öhdəliklər götürmüşdür.

Tarixə nəzər salsaq demək olar ki, Azərbaycanın tarixi cəmiyyətin formalaşmasında mühüm rol oynamış görkəmli qadınların nümunələri ilə zəngindir. Hələ qədim dövrlərdə qadın ictimai və mədəni həyatda mühüm yer tuturdu. Orta əsrlərdə Azərbaycan qadınları ev idarə etməklə yanaşı, ictimai həyatda da fəal iştirak edirdilər. XIX əsrdə mədəni və intellektual inkişaf dövründə Azərbaycanda qadınlar maarifçilik fəaliyyətində fəal iştirak etməyə başladılar. Məktəblər açdılar, xeyriyyə işləri gördülər və qızların təhsilini təşviq etdilər. XX-ci əsrdə, xüsusən də sovet dövründə qadınların ali təhsilə və peşə fəaliyyətinə çıxış əldə etməsi onlara elmə, incəsənətə və siyasətə mühüm töhfələr verməyə imkan verdi.

Qadınların seçkilərdə iştirak etmək və dövlət orqanlarına seçilmək hüququ gender bərabərliyi istiqamətində mühüm addım olmuşdur. Azərbaycanda bu hüquq qadınlara 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (ADR) elan ediləndə verilib. Bu, Azərbaycanı dünyada qadınların səsvermə hüququ əldə etdiyi ilk ölkələrdən birinə çevirdi.

Bu gün Azərbaycan qadınları ölkənin siyasi həyatında fəal iştirak edirlər. Onlar hökumətdə, parlamentdə və yerli hakimiyyət orqanlarında yüksək vəzifələr tuturlar. Bu, gender bərabərliyinin dövlət siyasətinin mühüm prioriteti olduğunu göstərir.

Azərbaycan qadını milli dəyərlərin qorunub saxlanmasında və ötürülməsində həmişə ciddi rol oynayıb. Onlar yüz illər boyu formalaşmış ana dilinin, adət-ənənələrinin, mədəniyyətinin qoruyucularıdır. Onların səyi ilə Azərbaycan dili, musiqisi, ədəbiyyatı, xalq yaradıcılığı yaşamaqda və inkişaf etməkdə davam edir.

Ailələrdə xanımlar övladlarına öz doğma mədəniyyətlərinə məhəbbət aşılayır, onlara adət-ənənələrə hörmət etməyi, əcdadlarının mənəvi irsinə dəyər verməyi öyrədirlər. Bu, qloballaşma və müasir çağırışlar şəraitində qadınları milli kimliyin ən etibarlı dayağı edir.

Azərbaycan qadın hüquqlarının qanunla qorunduğu ölkədir. Ölkə konstitusiyası həyatın bütün sahələrində kişi və qadınların bərabərliyinə zəmanət verir. Bundan əlavə, Azərbaycan qadınların hüquqlarının qorunmasına yönəlmiş bir sıra beynəlxalq konvensiyaları, o cümlədən Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğvi haqqında Konvensiyanı ratifikasiya etmişdir.

Ölkədə məişət zorakılığının qarşısının alınmasına, işdə və təhsildə bərabər imkanların təmin edilməsinə, qadınların siyasi və ictimai həyatda dəstəklənməsinə yönəlmiş qanunlar mövcuddur. Bu hüquq normaları gender bərabərliyinin həyata keçirilməsi üçün möhkəm zəmin yaradır. Ümumilli lider Heydər Əliyevin 1998-ci il 14 yanvar tarixli fərmanı ilə gender siyasətini həyata keçirmək məqsədilə Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılmışdır. Komitənin əsas məqsədi qadınların hüquqlarını qorumaq, onların ölkənin ictimai-siyasi həyatında iştirakını artırmaq olub. 2000-ci ildə Heydər Əliyev qadınların kişilərlə ədalətli təmsil olunmasını, xüsusilə onların dövlət idarəetmə sistemində layiqincə təmsil olunmasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasında dövlət qadın siyasətinin həyata keçirilməsi haqqında fərman imzaladı. Həm Dövlət Komitəsinin yaradılması, həm də sərəncamın imzalanması ölkədə qadın siyasətinin həyata keçirilməsində yeni mərhələ açdı.

2000-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Qadın Problemləri üzrə Milli Fəaliyyət Planı (2000-2005-ci illər) təsdiq edilmişdir. Milli Fəaliyyət Planında hökumət hər zaman qadın problemlərinə xüsusi diqqət yetirmiş, qadın problemlərinin həlli istiqamətində təxirəsalınmaz tədbirlər görmüş, dövlət proqramları hazırlamışdır.

2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi kimi yenidən təşkil edilib. 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi “Gender bərabərliyi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununu qəbul etmişdir. Qanun gender bərabərliyi sahəsində dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərini və vəzifələrini müəyyən edir.

1-ci və 2-ci Qarabağ müharibələrinin fəal mərhələsində 74 min hərbçidən 2 mini qadın, onlardan 600 nəfəri bilavasitə döyüş əməliyyatlarında iştirak edib. Qadınlar üçün hərbi xidmət könüllüdür. Azərbaycan ordusunda hazırda 1000-dən yuxarı qadın çalışır.

8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü təkcə bayram deyil, həm də qadınların cəmiyyətdə oynadığı mühüm rolu xatırladır. Azərbaycanda xanımlar həmişə tərəqqinin aparıcı qüvvəsi, mədəniyyətin, milli dəyərlərin qoruyucusu olub və qalır. Onların səyləri və töhfələri sayəsində ölkə özünəməxsus kimliyini qoruyaraq inkişaf etməyə davam edir.

Bu gün biz xanımlarımıza, müdrikliyinə və fədakarlığına görə minnətdarlığımızı bildiririk. Arzu edirik ki, onların həyatı xoşbəxtlik və səadətlə dolu, uğurları davamlı və ölkəmizə xeyirli olsun! 8 Mart bayramınız mübarək! Yaşasın Azərbaycan, yaşasın Azərbaycan qadını!

Masil Dəmirov

YAP Yasamal rayon təşkilatının fəal üzvü