Gürcüstan-Aİ qarşıdurması böyüyür - RAKURS

Avropa Parlamenti Gürcüstan hakimiyyətinə qarşı daha bir qətnamə qəbul edib. Onun lehinə 444, əlehinə isə 72 deputat səs verib. Bununla bağlı Avropa Parlamenti digər məsələlərlə yanaşı, Aİ ilə bu ölkə arasında vizasız rejimin ləğv edilməsini, habelə onun hakim elitasının üzvlərinə qarşı sanksiyaların tətbiqini təklif edir. Avropa Parlamentinin üzvləri tamamilə Gürcüstan prezidenti Salome Zurabişvilinin və “Gürcü arzusu”nun digər əleyhdarlarının bəyanatlarına əsaslanan qətnamə hazırlayıblar. Nəticə müxalifətin hakimiyyətə olan bütün iddialarının qısaca təkrarlanması oldu. Burada saxtakarlıqlar, seçicilərə təzyiqlər, Tbilisinin Moskvaya doğru kursu, seçkilər ərəfəsində qəbul edilmiş avtoritar qanunlar və sair qeyd olunur. Söhbət araşdırmadan yox, qətnamədən getdiyindən bu cür qiymətləndirmələrin ədalətli olmasına dair hər hansı sübut təqdim etməyə ehtiyac yox idi. Bu, müxalifət üçün çox əlverişlidir, çünki bir ay ərzində heç nə tapa bilməyiblər.

Nə olursa olsun, Avropa Parlamenti bütün Aİ üzvlərini “Gürcüstanda demokratik geri çəkilmələrə, seçki qanunları və standartlarının pozulmasına, inzibati sui-istifadələrə və dövlət təsisatlarından sui-istifadəyə görə məsuliyyət daşıyan məmurlara və siyasi liderlərə” qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq etməyə çağırıb. Söhbət ilk növbədə baş nazir İrakli Kobaxidze, Tbilisi meri Kaxa Kaladze, parlamentin spikeri Şalva Papuaşvili, “Gürcü arzusu”nun sədri İrakli Qaribaşvili və partiyanın təsisçisi Bidzina İvanişvilidən gedir. Bundan əlavə, eyni tədbirlər siyasi motivli hökmlər çıxaran bütün hakimlərə şamil edilməlidir.Avropa Parlamenti həmçinin “demokratik idarəçilik və azadlıqlar sahəsində Aİ standartlarına əməl edilmədiyi güman edilərsə, Gürcüstanın vizasız statusuna onun dayandırılması ehtimalı ilə yenidən baxılmasını” təklif edib. Lakin qətnaməyə əsasən, respublikada demokratiya çoxdan silinib, ona görə də ekspert rəyi boş formallığa çevrilməlidir. Bununla paralel olaraq, Avropa Parlamenti “Gürcüstan hökuməti və parlamenti ilə Aİ səviyyəsində rəsmi təmasların ciddi şəkildə məhdudlaşdırılmasını” zəruri hesab edib.Avropalı deputatlar Brüsselin Tbilisiyə ayırdığı maliyyə yardımını da unutmadılar. Onlar Gürcüstan hakimiyyəti üçün nəzərdə tutulan əvvəllər dondurulmuş 120 milyon avronun yerli qeyri-hökumət təşkilatlarına, o cümlədən mediaya köçürülməsini təklif ediblər. Bu yolla Avropa Parlamentinin üzvləri Gürcüstan vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına kömək edəcəklərinə ümid edirlər. Qətnamə Gürcüstanın keçmiş prezidenti Mixail Saakaşvilinin “humanitar əsaslarla” azad edilməsinə çağırışla başa çatır.Bu arada Gürcüstan parlamenti Kobaxidzenin rəhbərlik etdiyi yeni hökuməti təsdiqləyib. “Bizim vəzifəmiz Avropa İttifaqına doğru irəliləməkdir. Bu yol çətin olacaq. Qarşıda bizi təxminən altı il gözləyir. Məqsədimiz 2030-cu ilə qədər Avropa İttifaqına üzv olmaqdır. Aİ-nin öz şərtləri var və biz onları əvvəldən axıra kimi nəzərə almalıyıq. Təbii ki, biz ölkəmizin milli maraqlarına zidd olmayan bütün o şərtləri qəbul etməyə hazırıq və burada ləyaqətlə bağlı xətt dayanır. Avropa İttifaqı da bizim ləyaqətimizə hörmət etdiyini sübut etməlidir”, - deyə yenidən təyin olunmuş baş nazir bildirib. Kobaxidze eyni zamanda vurğulayıb ki, Aİ Gürcüstana öz hörmətini nümayiş etdirməlidir. Xüsusilə, Brüssel gürcülərin milli maraqlarını və ənənəvi dəyərlərini qorumalıdır.Düzdür, hətta Avropa Parlamentinin iclası ərəfəsində Almaniyanın Gürcüstandakı səfiri Peter Fişer 2023/24-cü ilin qışında Gürcüstan-Almaniya münasibətlərinin deqradasiyaya uğradığını bildirmişdi. Onun sözlərinə görə, o zaman respublika hökuməti Berlin və Tbilisinin artıq yaxşı dost və tərəfdaş olmadığını qərara alıb. “Biz yalnız faktlarla mühakimə edirik. Bizim tərəfdaşlığımız Gürcüstanın Avro-Atlantik strukturlara inteqrasiya etmək istəyinə əsaslanır... Lakin Gürcüstan hakimiyyətinin yaratdığı faktlar bu kursa ziddir, çünki AB-yə daxil olmaq istəyirsənsə, Avropa qanunvericiliyini qəbul etməlisən. Çox sadədir. Bu baş verdikdə, siz üzv olacaqsınız. Bu baş verməyincə, siz onun üzvü ola bilməzsiniz, çünki Aİ-nin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bütün Aİ-yə üzv dövlətlər eyni qanunvericiliyə malikdirlər”, - Fişer vurğulayıb.“Gürcü Arzusu”nun anti-Avropa siyasətinin nəticələrinə misal olaraq diplomat “Heidelberg Cement”in Gürcüstan bazarını tərk etməsini göstərib. Fişer vurğulayıb ki, bütün Gürcüstan bir alman şəhəri ölçüsündədir, ona görə də bu, özlüyündə Almaniyadan olan şirkətlər üçün o qədər də cəlbedici deyil. Əvvəllər onlar respublikaya daxil olublar, çünki Tbilisi Aİ-yə daxil olmağa çalışırdı, lakin indi bu nəzərə çarpmır, ona görə də heç bir stimul qalmayıb.Kobaxidze diplomata “Almaniyanın Gürcüstanda səfiri yoxdur” deyə cavab verib. Eyni zamanda, baş nazir vurğulayıb ki, o, rəsmi səviyyədə müvafiq qərar qəbul etmək niyyətində deyil, çünki bu, Fişer üçün çox böyük şərəf olardı.Geocase mərkəzinin rəhbəri Viktor Kipiani bildirib ki, Avropa Parlamentinin qətnaməsi “Gürcü arzusu”nu və Aİ-ni geri dönüşü olmayan nöqtəyə yaxınlaşdırıb. “Rəsmi Tbilisinin reaksiyasının necə olacağını gözləmək lazımdır. Bunun sırf neqativ olacağı aydındır, lakin məmurların yalnız ədəbi ifadələrlə dayanacaqları, yoxsa hansısa siyasi və hüquqi nəticələrinin olub-olmayacağı məlum deyil”, - Kipiani qeyd edib. Bununla yanaşı, ekspert əmindir ki, “Gürcü arzusu” sanksiyalar təhlükəsinə hazır olub, ona görə də bu, çətin ki, onun üzvləri üçün hər hansı stress yaratsın.Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidzenin bəyanatından sonra polis küçələrə çıxan etirazçıların qarşısını almağa çalışır. Tbilisidə etirazçıları dağıtmaq üçün polis su şırnaqlarından və gözyaşardıcı qazdan istifadə edib. Etirazçılar hakimiyyətin Aİ-yə üzvlüklə bağlı danışıqları təxirə salmaq qərarına qarşı çıxıblar. Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidzenin Aİ-yə üzvlük danışıqlarını 2028-ci ilə qədər təxirə salmaq qərarını elan etməsindən sonra minlərlə gürcü Tbilisidə parlament binası qarşısında etiraz aksiyası keçirib. Dinc şəkildə başlayan nümayiş etirazçılarla polis arasında toqquşmaya çevrilib. Hüquq-mühafizə orqanları izdihamı dağıtmaq üçün su şırnaqlarından və gözyaşardıcı qazdan istifadə edib. Yaralanan və saxlanılan nümayişçilərin olduğu bildirilir.Kobaxidzenin bəyanatı Avropa Parlamentinin Gürcüstanla bağlı qətnamə qəbul etdiyi gün verilib. Avropalı deputatlar irimiqyaslı qanun pozuntularını əsas gətirərək, hakim “Gürcü arzusu” partiyasının qələbəsi ilə nəticələnən seçkiləri tanımayıblar. Etirazçılar qeyd ediblər ki, hakimiyyət gürcü xalqının iradəsinin əleyhinə gedirlər və bizi SSRİ-yə qaytarmaq istəyirlər, lakin bu, heç vaxt baş verməyəcək, çünki gürcü xalqı buna heç vaxt imkan verməyəcək.Avropa Parlamenti Tbilisini bir il ərzində beynəlxalq nəzarət altında yeni seçkilər keçirməyə çağırıb. Bundan əlavə, Aİ Gürcüstana büdcə dəstəyinin azaldılmasını elan edib və qanunvericilərin fikrincə, bu, ölkəyə zərər verə bilər. “Güclü Gürcüstan” koalisiyasının təmsilçisi Anna Dolidze: “Onlar AB-dən heç bir maliyyə almayacaq, bu o deməkdir ki, onlar Gürcüstan vətəndaş cəmiyyətinə və mediasına ayrılan yüz milyonlarla vəsaitin qarşısını alacaqlar, bu ölkədə qalan hər hansı azadlıq adalarını boğacaqlar”.Müxalifət yeni parlamentin legitimliyini tanımaqdan imtina etdiyi və onun iclaslarını boykot etdiyi üçün Kobaxidze baş nazir olaraq qalır. Gürcüstan parlamenti yeni nazirlər kabinetini təsdiqləsə də, müxalifətin yerləri boş qalıb. Avropa Parlamenti Gürcüstanda seçki manipulyasiyası ilə bağlı iddiaların müstəqil beynəlxalq araşdırmasını dəstəkləyərək, Aİ, onun üzv dövlətləri və beynəlxalq ictimaiyyəti onları tanımamağa çağırıb. Öz növbəsində Gürcüstanın baş naziri bəzi avropalı siyasətçiləri seçkilərə müdaxilədə ittiham edib. O bildirib ki, Tbilisi 2028-ci ilin sonuna qədər Aİ-nin büdcə qrantlarından imtina edir. Bu vaxta qədər, Kobaxidzenin sözlərinə görə, Gürcüstan iqtisadi baxımdan 2030-cu ildə Aİ-yə daxil olmaq üzrə danışıqlara başlamağa hazır olacaq.
Bu arada...
Brüssel hesab edir ki, bir il ərzində parlament seçkiləri yenidən beynəlxalq nəzarət altında keçirilməlidir. Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze ölkənin Aİ-yə üzvlük müraciətini 2028-ci ilin sonuna qədər dayandırdığını açıqlayıb. Bu açıqlama Avropa Parlamentinin oktyabrın 26-da Gürcüstanda keçirilən parlament seçkilərini pisləyərək seçkilərin nə azad, nə də ədalətli olmadığını bildirməsindən sonra verilib. Kobaxidze öz bəyanatında Gürcüstanın Avropa ölkəsi olduğunu və “bizim məsuliyyətimiz Gürcüstanı Avropa ailəsinin tamhüquqlu üzvü etməkdən ibarətdir”, lakin “Gürcüstan və Aİ arasında münasibətlər ikitərəflidir və yalnız ikitərəfli ola bilər” deyib: “Biz uzun tarixə malik olan qürurlu və özümüzə hörmət edən bir xalqıq, ona görə də Avropa İttifaqına inteqrasiyanı Avropa İttifaqının bizə göstərməli olduğu xidmət kimi qəbul etməyimiz qətiyyən qəbuledilməzdir”.Kobaxidze hökumətin Brüsseldən gələn hər hansı maliyyədən imtina edəcəyini də bildirib. Bundan əvvəl Avropa İttifaqı “xarici agentlər” qanunu və hakim “Gürcü Arzusu” partiyasının qəbul etdiyi və antidemokratik hesab edilən digər qərarlar səbəbindən Gürcüstana bütün büdcə dəstəyini dayandıracağını açıqlamışdı.Qeyd etdiyimiz kimi, Kobaxidzenin bəyanatlarından sonra Tbilisidə və Gürcüstanın digər şəhərlərində etiraz aksiyaları başlayıb. Müxalifət yeni parlamentin legitimliyini tanımaqdan imtina etdiyi və onun iclaslarını boykot etdiyi üçün Kobaxidze baş nazir vəzifəsində qalacaq. Avropa Parlamenti hakim “Gürcü Arzusu” partiyasını ölkədə demokratiyanın tənəzzülünə görə tənqid edən, seçicilərin təhdid edilməsi, səslərin manipulyasiyası, müşahidəçilərə və mediaya müdaxilə kimi ciddi seçki pozuntularını əsas gətirən qətnamə qəbul edib. Avropa Parlamentinin deputatları seçkilərin nəticələrini etibarsız elan edib və beynəlxalq ictimaiyyəti onları tanımamağa çağırıblar. Avropalı qanunvericilər həmçinin Aİ-ni Gürcüstanın baş naziri və yüksək vəzifəli məmurlarına qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə çağıraraq, Tbilisi hökumətinin siyasətinin ölkənin Avro-Atlantik inteqrasiya məqsədlərinə uyğun gəlmədiyini iddia ediblər.Parlament Gürcüstanda seçki manipulyasiyası ilə bağlı iddiaların müstəqil beynəlxalq araşdırmasını dəstəkləyərək, Aİ və onun üzv dövlətlərini demokratik geri çəkilmələrə, seçki qanunlarının pozulmasına və dövlət təsisatlarından sui-istifadəyə görə məsuliyyət daşıyan Gürcüstan rəsmiləri və siyasi liderlərinə qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq etməyə çağırıb. Parlamentarilər həmçinin Rusiyanın Gürcüstanda demokratik proseslərə müdaxiləsini, o cümlədən müxalifətin Qərbin göstərişi ilə ölkəni Rusiya ilə müharibəyə aparacağını yalan hesab edən Qlobal Müharibə Partiyasının sui-qəsd nəzəriyyəsini yaymaq cəhdlərini pisləyiblər.

V.VƏLİYEV