Gürcüstanlı ekspert: Azərbaycan Ermənistana təzyiq üçün bütün imkanlara malikdir - MÜSAHİBƏ

Gürcüstanın İctimai Əlaqələr İnstitutunun (GİPA) beynəlxalq münasibətlər üzrə magistr proqramının rəhbəri, professor Tornike Şaraşenidze “Caliber” analitik mərkəzinə müsahibəsində Ermənistanın siyasəti və bunun region üçün törətdiyi təhlükələr haqda danışıb. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Ermənistan fəal şəkildə siyasi qeyri-sabitlik kartını oynayır, regiona Cənubi Qafqazda sülhü pozmağa, gərginliyi qızışdırmağa və bu regionu Rusiya ilə münaqişənin qaynar nöqtəsinə çevirməyə hazır olan yeni oyunçuları cəlb edir. Buraya Aİ-nin Ermənistandakı missiyası və Amerika kəşfiyyat xidmətlərinin agentləri daxildir. Belə komponentlərlə regionda sülh yaratmaq mümkün olacaqmı?

— Paşinyan çətin vəziyyətdədir və hesab edirəm ki, bunu da nəzərə almaq lazımdır. Bir tərəfdən ermənilər üçün ən ağrılı olan Azərbaycanla sərhədin demarkasiyası prosesi başlayıb, digər tərəfdən də Bakı və Ankaraya doğru bir addım belə bağışlamayan radikal müxalifətin ciddi təzyiqi altındadır. Bu halda o, yalnız öz ritorikasını gücləndirir. Fikrimcə, Bakı 44 günlük danışıqlar prosesinin qalibi kimi danışıqlar prosesinin bütün çətinliklərinə baxmayaraq, Ermənistana bütün təzyiq rıçaqlarına malikdir.

Ermənistan, təbii ki, Amerika kəşfiyyat xidmətlərinin və Rusiya hərbçilərinin eyni vaxtda ölkədə olması səbəbindən çətin vəziyyətə düşüb. Təbii ki, eyni zamanda, İrəvan Türkiyə və Azərbaycanın güclənməsini, bölgədə başqa oyunçuların meydana çıxmasını istəməyən Tehranın da bölgədəki maraqlarını nəzərə almalıdır. Yeri gəlmişkən, Gürcüstanda da İranla mürəkkəb tarixi münasibətlərini xatırlayırlar və buna görə də, gürcülər Cənubi Qafqazda sülh və harmoniyada çox maraqlıdırlar, Cənubi Qafqaza region üçün təhlükəli vəziyyətlər düşünən oyunçuların cəlb edilməsinə qarşıdırlar.

— Bu kontekstdə Fransanın dağıdıcı rolunu xüsusilə qeyd etmək istərdim...

— Məncə, Fransa daha çox ətalətdən kənar hərəkət edir, Ermənistana kömək edir, özü üçün riskləri lazımi səviyyədə qiymətləndirmir. Amma qeyd edirəm ki, Parisin intriqalarına qarşı bir qəti resept var: Bakı İrəvanla mehriban qonşuluq münasibətləri qurarsa, Fransa sadəcə olaraq işsiz qalacaq və regiondan çəkiləcək, onun bütün oyunu əhəmiyyətsiz olacaq. Parisdən və ya başqa yerdən köməkçilər olmadan tərəflər arasında birbaşa dialoqu təkid edən Bakı bunu yaxşı başa düşür. Deməli, məncə, vəziyyətin bütün açarları Cənubi Qafqazın ən güclü siyasi oyunçusu olan Azərbaycandadır.

— Bakı ilə Tbilisi arasında siyasi və iqtisadi əməkdaşlığın perspektivlərini necə görürsünüz?

- Bakı və Tbilisini, əlbəttə ki, çox şey birləşdirir, hələ keçmişimizin tarixi qatlarını bir kənara qoysaq belə indiki dövrdə də əlaqələrimiz müxtəlif sahələrdə inkişaf edir və artıq bu qarşılıqlı əlaqənin gözəl bəhrələri var - məsələn, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri. Əgər regionda sülh qalsa, o zaman bizim əlaqələrimiz daha da yüksək səviyyəyə qalxa bilər, çünki Cənubi Qafqazın çox böyük potensialı var, xüsusən də iqtisadi. Azərbaycan və Gürcüstanın nadir resursları isə belə əməkdaşlığın inkişafı üçün gözəl perspektivlər verir. Turizmin inkişafı sahəsində birgə işləməyi demirəm- bizim paylaşacağımız və dünyaya göstərəcəyimiz şeylər var.

— Əsasən Qərblə Şərq arasında olan Gürcüstanın xarici siyasət kursunu necə görürsünüz?

— Gürcüstan hələ də Avropa İttifaqı ilə Rusiya arasında balans tapmağa nail olur, tutaq ki, Tbilisi Qərbə can atır, amma Rusiyaya ehtiyatla baxır. Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibənin nəticəsindən çox şey asılıdır, məncə, bu amil bizim region üçün həlledicidir. Artıq aydındır ki, Rusiya Cənubi Qafqazı tam tərk etmək fikrində deyil və bizim hamımız: Gürcüstan, Azərbaycan və Ermənistan Rusiyanın maraqlarını və planlarını nəzərə almalıyıq. Bu mənada Tbilisi, yeri gəlmişkən, Azərbaycanın və Türkiyənin dəstəyinə çox ümid edir, mənə elə gəlir ki, onların maraqlarına uyğun olan da güclü, müstəqil Gürcüstandır.

— Bununla yanaşı, Tbilisi indiyədək regional əməkdaşlıq formatında “3+3”də iştirakdan çəkinib. Digər tərəfdən, Gürcüstan Bakı ilə İrəvan arasında danışıqlar üçün platforma təklif etdi. Tbilisi bu təklifləri həyata keçirməyə hazırdırmı?

— Regionlarımızın Rusiya tərəfindən işğalı probleminə görə Gürcüstanın “3+3” formatında iştirakı məsələsi hələ də çətin deyil və Gürcüstan sülh və əməkdaşlıq ideyasını dəstəkləyən heç bir formatda iştirakın əleyhinə deyil. Eyni zamanda, Gürcüstan Bakı ilə İrəvan arasında danışıqlar platformasına çevrilmək istəyir və buna hazırdır, çünki o, ilk növbədə regionumuzda davamlı sülhün qurulmasında maraqlıdır. Gürcüstan regional güc və ya imperiya deyil, bizim həddindən artıq ambisiyalarımız yoxdur. Gürcüstan resurslarla zəngin olmayan ölkədir, ona görə də bizim təklif edə biləcəyimiz əsas şey coğrafiyamızdır. Regionda yerləşdiyimizə görə Gürcüstan regional mərkəzdir; coğrafiyamız kiçik mənada məhsulumuz və valyutamızdır. Amma onun həyat qabiliyyəti sülhdən və mehriban qonşuluq münasibətlərindən asılıdır, biz bunu çox yaxşı başa düşürük və buna görə də biz regionda belə bir model yaratmağa, Cənubi Qafqazda sülh proseslərini inkişaf etdirməyə çalışırıq.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb